Şer'iye sicilleri, Osmanlı Devleti'nin son yıllarına kadar devam eden Şer'i mahkemelerde kadılar tarafindan tutulan defterlerdir. Bilindiği gibi Osmanlı kadısı, merkeze bağlı olarak kazalarda görev yapan ve taşrada devletin en yetkili kişisi olması hasebiyle, kazanın bütün işlerinden sorumlu devlet görevlisidir. Bu itibarla kadı, kazanın hem mülki âmiri, hem hâkimi, hem belediye başkanı, hem noteri ve hem de askeri temsilcisi olduğu gibi evlenme-boşanma işlerinin, görev mahallinde bulunan vaki/ların kontrolü ve diğer hizmetlerin de yürü tücüsüdür.
Bütün bu işleri gören kadılar, görev süreleri içerisinde görmüş oldukları davâları bir sicile kaydettikleri gibi gerek devlet merkezinden, gerekse diğer yerlerden kendisine gönderilen her türlü r6,.sınis ve özel yazıları da bu defterlere kaydederlerdi. Bunun içindir ki, kadıların tutmuş olduğu bu defterlerde çok değişik türde belge bulunmaktadır.
Sicillerde tür olarak bu belge çeşitliliğinin yanı sıra, muhteva olarak da pek çok değişik konuda belge mevcuttur. Bunlar genellikle mülk satışları; alacak anlaşmazlıklar; miras, darb, yaralama, küfür ve hırsızlık; vasi, vekil ve kefil ta'yinleri; evlenme-boşanma, nafaka bağlanması; köle ve câriye azâılı gibi konularda yoğunlaşmaktadır.
Bu kadar değişik türde ve konuda belgeyi ihtivâ etmesinden dolayı şer' iye sicilleri genel tarih açısından olduğu kadar, hukuk tarihi, iktisat tarihi ve askeri tarih açısından da büyük bir önemi hılizdir. Bu defterler sâyesinde Osmanlı halkının örf, âdet ve gelenekleri, yani kısacası, gündelik hayatı hakkında her türlü bilgiyi elde etmek mümkündür.
