^{#smrgKİTABEVİ} Bizans Devleti Tarihi - 2023

Ostrogorsky'nin çevirisini sunduğum bu eseri bizantinistik alanında bu güne kadar yapılmış olan çalışmaların bir özeti ile başlar. Sadece bir özet olmasına rağmen yine de yüzlerce bilim adamının ve bunların en önemli eserlerinin adlarını kapsayan bu bölümde, yarım kalmış bir çeviri - eser dışında hiç bir Türk bilim adamının ismine rastlanılmaması yalnız acı bir tesadüf sayılamaz.

Bizans Devleti adı ile tanınan Doğu - Roma imparatorluğunu II. yüzyılın ortalarından itibaren adım adım fetih yoluyla tevarüs eden biz Türkleriz. Dolayısıyle, topraklarını ve eserlerini bütünüyle elegeçirdiğimiz, tabiî olarak bütün müesseselerinden etkilendiğimiz Bizans'ın, kültürü ve kurumları bir yana, siyasî tarihiyle bile uğraşmak zorunluluğunu duymamış olmamız bilimsel açıdan çok üzülünecek bir keyfiyettir. Anadolu ve Rumeli'nin Selçuklu ve Osmanlı fetihlerine dair Türk bilginlerinin yaptıkları araştırmalar hep bu ihmâl sebebiyle doyurucu olmaktan uzak kalmıştır. Tarih araştırmalarının temeli olan klâsik dil bilgisiyle donanmış bir araştırıcı kadronun yetiştirilmesi için yeterli gayretin gösterilmemiş olması bilimsel aksamalarımızın en belli başlı sebebidir. Türk üniversitelerinde hâlâ ortaçağ lâtince ve gerekçesi öğreten kürsüler yoktur.

Eski dünyanın her kıt'asında tarihi olan milletimizin hâkim olduğu ülkelerin bizden önceki, egemenliğimiz altındaki ve daha sonraki tarihleri hakkında bilimsel herhangi bir eserimiz olmadığı gibi, bunların tarih ve kültürleri üzerinde yazılmış batı eserlerinin çevirilerinden bile mahrumuz. Daha izlerimizin silinmediği Bulgar, Romen, Yugoslav, Yunan ve Arnavutluk tarihleri hakkında, bu hususta yazılmış batı eserlerini gözden geçirebilmiş bir kaç aydın dışında, hemen hiç bir bilgimiz yoktur. Bu genelleşmiş bilgisizliğe ve onu doğuran ihmâllere bir yerde son vermek, yeni kuşakları sorunların temellerine götürecek bilgilerle donatmak zorundayız. Ancak böylece sağlam bilgi binaları kurmak ve "çağdaş uygarlık" yolunda ilerlemek mümkündür.

Belgrad üniversitesi ordinaryüs profesörlerinden Georg Ostrogorsky'nin dilimize çevirdiğim "Gesckichte des byzantinisches Staates" adlı bu eseri Iwan von Müller tarafından kurulup önce Walter Otto, daha sonra da Hermann Bengtson tarafından neşriyatı yönetilen "Handbueh der Altertumsivissenschaft" (Eskiçağ bilgisi elkitabı) çerçevesi içinde yer alan Bizans El Kitabı serisinin I. Kısmının 2. Cildi olarak önce 1940 yılında yayınlanmıştır. (Önsözden) Özet: Prof. Dr. Fikret Işıltan'ın Türkçeye çevirdiği bu kitap Bizans Tarihi bilgisinin gelişmesini anlatan bir girişle başlamaktadır. Ostrogorsky Bizans Devleti'ni Erken Bizans, Bizans'ın varlık ve yenilenme devri, tasvir kırıcı buhran devri, en parlak devri, başşehir memurlar asalet sınıfının hâkimiyet devri, askerî asalet sınıfının hâkimiyet devri, Latin hâkimiyeti ve restorasyon devri, çöküş ve yıkılış olmak üzere sekiz devrede ele alır. Kitapta Bizans Hanedanlarının şecereleri ve hükümdar listeleri de yer almaktadır.