^#smrgSAHAF Devletçilik ve Türkiye'deki Tatbikatından Sümerbank -

Devlet'in iktisadî alanda selâhiyetlerinin genişletilmesi fikrinin, aslında pratik bir siyaset telâkkisi olmakla beraber, bir doktrin halinde belirmesi; 19. asrın ortalarında, liberalizmin ve ferdiyetçiliğin doğusundaki mutedil durumunu kaybederek ifrata vardırılmış şeklinin, bu tarihlerde kaydedilen süratli iktisadî gelişmenin yarattığı yeni yeni hâdiseler ve halli iktiza eden problemlerle intibak halinde bulunmamasının bir neticesidir. Gerçekten vakıalar ve fikirler birbirine taarruz etmektedir:

19. asında maşinizm'in inkişafı, nüfusun büyük şehirlerde daha kesif bir manzara arzetmeğe başlaması, mütemerkiz devletlerin teşekkülü, iş bölümünün gittikçe ihtisaslaşarak artması ve nihayet, hususile sanayide kaydedilen, temerküz hareketleri bu asrın kapitalizminde taazzuv eden bir işçi sınıfı ile patron müteşebbis arasında ciddî problemlerin doğmasına sebep olmuştur. Emeğinden başka pazara arzedecek bir serveti olmayan işçi ile, sermayeye hakim patron mücadelesinde, fakir ve zengin, zayıf ve kavi, hakim ve mahkûm ezelî zıddiyeti göze batar bir hal almıştır. (Kitaptan)