Küreselleşme ve insan hakları gibi kavramların özellikle de çağımızda birbirleri bağlamında tanımlanmaları gerekli olmakla birlikte tanımı yapan öznenin yaklaşımı dolayısıyla farklılık içerebilmektedir. Bu bağlamda çalışmada, özellikle Birleşmiş Milletler kararlarında bir insan hakkı olarak tanımlanan gelişme hakkının konumundan hareketle, küreselleşme sürecinde kurulan insan hakları anlatısı değerlendirilecektir. İnsan haklarının toplumsal ve siyasal temelleri dikkate alındığında ise bahsedilen yaklaşımı gerçekleştirebilmek, gelişme hakkını oluşturan söz konusu temellerin bu süreçteki konumunu ve siyasal dönüşümlerin gelişme hakkını nasıl etkilediğini araştırmayı gerektirmektedir. Çalışma, gelişme hakkının hukuki içeriğindeki değişimleri, onu oluşturan toplumsal ve siyasal zemindeki değişimlerden hareketle açıklama iddiası taşıdığından, küreselleşmenin bu zemine yönelik etkilerini de dikkate almaktadır.
Sonuçta çalışmanın, konuya, küreselleşmenin odağa alınan hakkın toplumsal ve siyasal zemininde oluşturduğu değişimleri ve bu değişimlerin hukuki izdüşümlerini incelemek bağlamında yaklaştığı söylenebilir. (Arka Kapaktan)
İçindekiler
Giriş
I- Çalışma Konusu
II- Konuya Yönelik Yaklaşım
III- Çalışma Planı
Birinci Bölüm
İnsan Hakları Kuşaklarında Politik İzdüşüm
A. Modern Düşüncede Tabii Hukuk ve İktidar Dolayımıyla İnsan Hakları
B. Birinci Kuşak İnsan Hakları ve Hukuk Devleti
C. İkinci Kuşak İnsan Hakları ve Refah Devleti
D. Üçüncü Kuşak İnsan Hakları ve Ulusal Kalkınmacı Devlet
1.Çevre Hakkı
2.Barış Hakkı
3.İnsanlığın Ortak Malvarlığına Saygı Hakkı
4.Gelişme Hakkı
İkinci Bölüm
Gelişme Hakkının Temelleri
A. Gelişme Hakkının Tarihsel ve Toplumsal Temelleri
1. Yeni Sömürgecilik
a.Yeni Sömürgecilik Öncesi
b. Yeni Sömürgecilik ve Yöntemleri
1) Sermayenin Yeni İhraç Biçimleri
2) Uluslararası Yardım
3) Dış Ticaret
4) Bağımsızlık ve Balkanlaştırma
5) Uluslararası ve Bölgesel Örgütler
2. Azgelişmişlik
a. Azgelişmişlik İçin Yaklaşımlar
1) Modernleşme Okulu
2) Bağımlılık Okulu
2a) ECLA ve Yapısalcılık
2b) WEFA ve Neo-Marksizm
3) Düzenleme Okulu
b. Azgelişmişlik ve Emperyalizm
c. Azgelişmişlik İçin Bir Çerçeve
3.Kalkınma İktisadı
a. Kalkınma İktisadı İçin Yaklaşımlar
1) Büyük İtiş Kuramı
2) Kapalı Çember Kuramı
3) İkili Yapı Kuramı
4) Tarihsel Büyüme Aşamaları Kuramı
5) Girişim Yeteneği ve Davranış Tercihi Kuramları
6) Dengesiz Büyüme Kuramı
b. Kalkınma İktisadı İçin Kuramsal Bir Çerçeve
c. Kalkınma İktisadı İçin Kılgısal Çerçeve
1) İthal İkameci Sanayileşme
2) Dışa Dönük Kalkınma Modeli
B. Gelişme Hakkının Uluslararası Politikadaki Temelleri
1. Konferanslar Dönemi
a. Bandung Konferansı
b. Belgrad Konferansı
2. UNCTAD ve YUED Dönemi
a. YUED Öncesi UNCTAD
b. Yeni Uluslararası Ekonomik Düzen (YUED)
1) YUED'in Kabulü
2) YUED Sonrası Uygulamalar
3) YUED'e Yaklaşımlar
C. Sonuç
Üçüncü Bölüm
Küreselleşme ve Gelişme Hakkı
A. Gelişme Hakkı İçin Bir Çerçeve
1. Gelişme Hakkının Yasal Dayanakları
a. 1966 BM Sözleşmeleri
b. 1968 Tahran Bildirisi
c. 1969 Toplumsal İlerleme ve Kalkınma Bildirisi
d. 1977-1981 BM Kararları
e. 1981 Afrika İnsan ve Halkların Hakları Şartı
f. 1986 BM Gelişme Hakkı Bildirisi
g. 1992 Rio Bildirisi
2. Gelişme Hakkının Niteliği
a. Gelişme Hakkının Özneleri
1) Bireyler
2) Halklar
3) Devletler
b. Gelişme Hakkının Yükümlüleri
1) Bireyler
2) Devletler
3) Diğer Kuruluşlar
c. Gelişme Hakkının Konusu ve Gerçekleşme Araçları
B. Küreselleşme ve Çevre Ülkelere Etkileri
1. Küreselleşme İçin Bir Çerçeve
a. Küreselleşme Olgusu
1) Sanayi Devrimi ve Teknolojik Gelişmeler
2) Soğuk Savaşın Sona Ermesi
3) Sermayenin Uluslararasılaşması
b. Küreselleşme Kurgusu
1) Kapitalizmin Doğası ve Yapısal Krizleri
2) Küreselleşme ve Emperyalizm
2. Küreselleşme ve Çevre Ülkeler
a. Merkezin Konumu ve Etkileme Gücü
1) Teknolojiyi Belirleme ve Etkileme Gücü
2) Finans Gücü
3) Uluslararası Kurumlarda Etkenlik
b. Küresel Kurumlar ve Düzenlemeler
1) Alt-Sistemler
2) IMF ve Dünya Bankası
3) Dünya Ticaret Örgütü
4) MIGA ve MAI
c. Çevrenin Konumu ve Yapısı
1) Merkez-Çevre İlişkisinde Değişme
2) Çevre'nin Zaafları
3) Çevre İçin Yeni Düzenlemeler
3a) Dışa Dönük Kalkınma Modeli
3b) Özelleştirme
C. Küreselleşme ve Gelişme Hakkının Konumu
1. Küreselleşme Sürecinde Gelişme Hakkının Politik Temellerinde Aşınmalar
2. Küreselleşme Sürecinde Gelişme Hakkının Hukuki Temellerinde Aşınmalar
Sonuç
Küreselleşme ve insan hakları gibi kavramların özellikle de çağımızda birbirleri bağlamında tanımlanmaları gerekli olmakla birlikte tanımı yapan öznenin yaklaşımı dolayısıyla farklılık içerebilmektedir. Bu bağlamda çalışmada, özellikle Birleşmiş Milletler kararlarında bir insan hakkı olarak tanımlanan gelişme hakkının konumundan hareketle, küreselleşme sürecinde kurulan insan hakları anlatısı değerlendirilecektir. İnsan haklarının toplumsal ve siyasal temelleri dikkate alındığında ise bahsedilen yaklaşımı gerçekleştirebilmek, gelişme hakkını oluşturan söz konusu temellerin bu süreçteki konumunu ve siyasal dönüşümlerin gelişme hakkını nasıl etkilediğini araştırmayı gerektirmektedir. Çalışma, gelişme hakkının hukuki içeriğindeki değişimleri, onu oluşturan toplumsal ve siyasal zemindeki değişimlerden hareketle açıklama iddiası taşıdığından, küreselleşmenin bu zemine yönelik etkilerini de dikkate almaktadır.
Sonuçta çalışmanın, konuya, küreselleşmenin odağa alınan hakkın toplumsal ve siyasal zemininde oluşturduğu değişimleri ve bu değişimlerin hukuki izdüşümlerini incelemek bağlamında yaklaştığı söylenebilir. (Arka Kapaktan)
İçindekiler
Giriş
I- Çalışma Konusu
II- Konuya Yönelik Yaklaşım
III- Çalışma Planı
Birinci Bölüm
İnsan Hakları Kuşaklarında Politik İzdüşüm
A. Modern Düşüncede Tabii Hukuk ve İktidar Dolayımıyla İnsan Hakları
B. Birinci Kuşak İnsan Hakları ve Hukuk Devleti
C. İkinci Kuşak İnsan Hakları ve Refah Devleti
D. Üçüncü Kuşak İnsan Hakları ve Ulusal Kalkınmacı Devlet
1.Çevre Hakkı
2.Barış Hakkı
3.İnsanlığın Ortak Malvarlığına Saygı Hakkı
4.Gelişme Hakkı
İkinci Bölüm
Gelişme Hakkının Temelleri
A. Gelişme Hakkının Tarihsel ve Toplumsal Temelleri
1. Yeni Sömürgecilik
a.Yeni Sömürgecilik Öncesi
b. Yeni Sömürgecilik ve Yöntemleri
1) Sermayenin Yeni İhraç Biçimleri
2) Uluslararası Yardım
3) Dış Ticaret
4) Bağımsızlık ve Balkanlaştırma
5) Uluslararası ve Bölgesel Örgütler
2. Azgelişmişlik
a. Azgelişmişlik İçin Yaklaşımlar
1) Modernleşme Okulu
2) Bağımlılık Okulu
2a) ECLA ve Yapısalcılık
2b) WEFA ve Neo-Marksizm
3) Düzenleme Okulu
b. Azgelişmişlik ve Emperyalizm
c. Azgelişmişlik İçin Bir Çerçeve
3.Kalkınma İktisadı
a. Kalkınma İktisadı İçin Yaklaşımlar
1) Büyük İtiş Kuramı
2) Kapalı Çember Kuramı
3) İkili Yapı Kuramı
4) Tarihsel Büyüme Aşamaları Kuramı
5) Girişim Yeteneği ve Davranış Tercihi Kuramları
6) Dengesiz Büyüme Kuramı
b. Kalkınma İktisadı İçin Kuramsal Bir Çerçeve
c. Kalkınma İktisadı İçin Kılgısal Çerçeve
1) İthal İkameci Sanayileşme
2) Dışa Dönük Kalkınma Modeli
B. Gelişme Hakkının Uluslararası Politikadaki Temelleri
1. Konferanslar Dönemi
a. Bandung Konferansı
b. Belgrad Konferansı
2. UNCTAD ve YUED Dönemi
a. YUED Öncesi UNCTAD
b. Yeni Uluslararası Ekonomik Düzen (YUED)
1) YUED'in Kabulü
2) YUED Sonrası Uygulamalar
3) YUED'e Yaklaşımlar
C. Sonuç
Üçüncü Bölüm
Küreselleşme ve Gelişme Hakkı
A. Gelişme Hakkı İçin Bir Çerçeve
1. Gelişme Hakkının Yasal Dayanakları
a. 1966 BM Sözleşmeleri
b. 1968 Tahran Bildirisi
c. 1969 Toplumsal İlerleme ve Kalkınma Bildirisi
d. 1977-1981 BM Kararları
e. 1981 Afrika İnsan ve Halkların Hakları Şartı
f. 1986 BM Gelişme Hakkı Bildirisi
g. 1992 Rio Bildirisi
2. Gelişme Hakkının Niteliği
a. Gelişme Hakkının Özneleri
1) Bireyler
2) Halklar
3) Devletler
b. Gelişme Hakkının Yükümlüleri
1) Bireyler
2) Devletler
3) Diğer Kuruluşlar
c. Gelişme Hakkının Konusu ve Gerçekleşme Araçları
B. Küreselleşme ve Çevre Ülkelere Etkileri
1. Küreselleşme İçin Bir Çerçeve
a. Küreselleşme Olgusu
1) Sanayi Devrimi ve Teknolojik Gelişmeler
2) Soğuk Savaşın Sona Ermesi
3) Sermayenin Uluslararasılaşması
b. Küreselleşme Kurgusu
1) Kapitalizmin Doğası ve Yapısal Krizleri
2) Küreselleşme ve Emperyalizm
2. Küreselleşme ve Çevre Ülkeler
a. Merkezin Konumu ve Etkileme Gücü
1) Teknolojiyi Belirleme ve Etkileme Gücü
2) Finans Gücü
3) Uluslararası Kurumlarda Etkenlik
b. Küresel Kurumlar ve Düzenlemeler
1) Alt-Sistemler
2) IMF ve Dünya Bankası
3) Dünya Ticaret Örgütü
4) MIGA ve MAI
c. Çevrenin Konumu ve Yapısı
1) Merkez-Çevre İlişkisinde Değişme
2) Çevre'nin Zaafları
3) Çevre İçin Yeni Düzenlemeler
3a) Dışa Dönük Kalkınma Modeli
3b) Özelleştirme
C. Küreselleşme ve Gelişme Hakkının Konumu
1. Küreselleşme Sürecinde Gelişme Hakkının Politik Temellerinde Aşınmalar
2. Küreselleşme Sürecinde Gelişme Hakkının Hukuki Temellerinde Aşınmalar
Sonuç
