^#smrgSAHAF Mâverâünnehir'de Seyahat -

Muhammed Zâhir Bigi, Rus kültürü aracılığıyla Batı medeniyetiyle temas kurmuş, eski-yeni çatışmasını yoğun bir şekilde yaşamış bir Müslüman aydınıdır. Otuziki yıllık kısa bir ömre dört roman ve biri seyahatnâme olmak üzere beş eser sığdırmıştır. Diğer birçok aydın gibi o da yaşadığı dönemde Avrupa'nın medeniyetçe Doğu'dan üstün olduğu tespitinde bulunmuş, bu medeniyeti faydalı yönleriyle kendi toplumuna taşıma ihtiyacını duymuştur. Bununla beraber Zâhir Bigi, yeni medeniyetin yararlı etkileri yanında olumsuz yanlarının da mensubu olduğu Kazan Tatar toplumu arasında yayılmaya başlamasından rahatsızlığını dile getirmiştir.

Elinizdeki kitap, Zâhir Bigi'nin 1893'te Türkistan'a yapmış olduğu gezi sırasında tuttuğu notlara dayanmaktadır. Bigi'nin bu seyahatnâmesi, Rusya'nın batısında yaşayan bir Tatar mollasının, doğuda Rus kültürü ve modern hayatla henüz yeni tanışmış dindaşları hakkındaki gözlemlerini içermektedir. Seyahatnâme, Türkistan'ın XIX. yüzyılın sonlarındaki toplumsal ve kültürel durumu, eğitim sistemi, örf ve âdetleri hakkında verdiği mukayeseli ve tenkîdi nitelikteki bilgiler açısından dikkate değerdir. (Arka kapaktan)