^#smrgDERGİ Mimarlara Mektup / Kent, Kültür, Çevre, Mimarlık ve Demokrasi İçin - Sayı: 138, Ağustos 2010

UNESCO Yeni Kararın Eşiğinde Deniz ‹NCEDAYI UNESCO Dünya Mirası Komitesi 34. dönem toplantısını Brezilya'nın Brasilia kentinde 25 Temmuz-3 Ağustos 2010 tarihleri arasında gerçekleştiriyor. Top- lantının ve öncesindeki hazırlık aşama- larının ulusal medyanın ilgisini bu denli çekmesi, 34. oturumda İstanbul'un kritik bir kararın eşiğinde olmasıydı. UNESCO Dünya Mirası Komite- si 1985 yılından bu yana kayıtlı olan İstanbul'un tarihî alanları (Sultanahmet Arkeolojik Parkı, Süleymaniye ve Zey- rek Mahalleleri, Karasurlar) için gözlem- lerini sürdürüyor. Kentin “dünya mirası” olarak tanımlanan alanlarının yönetimi konusunda ise çok aktörlü bir planın ha- zırlanması konusunda önceki raporlarda da belirttiği gibi, gelişmeleri ve uygula- ma alanına yansımalarını sorguluyor. İstanbul'un tarihî alanlarının ulus- lararası düzeydeki gelişmeleri, bizleri sadece koruma sorunları açısından ilgi- lendirmiyor şüphesiz. Kentin yönetim modellerindeki gelişmeler, uluslararası platformun beklentisi olan katılımcı üre- tim ve denetim süreçleri, kurumlararası koordinasyon becerileri ve sonuçta gerek fiziksel, çevresel, gerekse sosyal ve kül- türel nitelikleriyle oluşturulacak kentsel kalite standartları tüm kullanıcılar açısın- dan kentin diğer alanlarına da yansıyacak bir süreç olarak önem kazanıyor. Bu aşa- mada gelinen noktaya UNESCO Dünya Mirası Komitesi perspektifinden bakarak şu özeti yapmak mümkün: Öncelikle, Brezilya'da gerçekleştiri- lecek olan 34. dönem toplantısı için sunu- lan taslak kararda, UNESCO / ICOMOS ortak uzman heyeti tarafından 2006 ve 2008 yıllarında hazırlanan raporda deği- nilen noktaların sorunlu konular olmayı sürdürdüğünü söylemek mümkün. Söz konusu kritik noktalara 2010 toplantısına sunulacak taslak raporda tekrar yer ve- riliyor.* Belirli konuların, dünya mirası niteliğindeki alanlarda ciddi tehditler ya- rattığından söz etmek mümkün: • Koruma alanlarındaki geleneksel mi- marinin ve sivil mimari örneklerinin gi- derek azalması, restorasyon uygulamaları ve koruma bilimi alanında bu çerçevede görülen kalite sorunları, • Bizans surları ve bunlara bağlı saray yapılarının koruma ve restorasyon uygu- lamalarında uluslararası bilimsel kriterle- rin tutarlılık içerisinde karşılanamaması ve yaratılan kalite sorunları, • “Alan Yönetimi Planı”nın gecik- miş olması ve bunun paralelinde gelişen kontrolsüz yapılaşma sorunları, • Dünya mirası alanının korunması konusunda merkezî ve yerel yönetimler ile uzmanlar, sivil toplum örgütleri ve diğer paydaşlar arasında yaşanan koordi- nasyon ve bilgi akışı sorunları, • 5366 sayılı “Yıpranan Tarihi ve Kül- türel Taşınmaz Varlıkların Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılma- sı Hakkında Kanun” aracılığıyla imara açılan alanlarda yaşanan yeni yapılaşma süreçleriyle bunların çevresel etkileri ve sosyal/kültürel bağlamdaki değerlendir- meleri, • Haliç üzerinde planlanan metro ge- çişi köprüsü konusunda uyarılara rağmen bir revizyon önerisinin geliştirilmemesi; planlanan köprünün eşsiz Süleymaniye silueti üzerindeki olumsuz etkileri ve kentsel peyzaj sorunları. Anımsanacağı gibi, UNESCO Dünya Mirası Komitesi tarafından daha önceki yıllarda hazırlanan raporlarda da aynı konular gündemde oldu. 2010 Şubat ayında kritik görülen konulardaki geliş- meleri ve gelecek için planları özetleyen bir rapor ülkemiz yetkilileri tarafından UNESCO'ya sunulmuştu. Ancak, bugün belirgin şekilde dikkatleri çeken konu; bazı olumlu çabaların varlığına karşın süreç içinde, özellikle bilim insanları, uzmanlar ve sivil toplum kuruluşları ta- rafından bilimsel ölçütler ve kamu yararı ilkeleri açısından sakıncaları açıklanan