^#smrgSAHAF Ölü Canlar - 1982

Gogol hayatının son yıllarında şöyle yazmıştı: "Ölü can olmayın, yaşayan can olun." İşte Gogol'un bütün hayatında, bütün eserlerinde söylemek istediği söz budur. Ölü canlar adı acaba romanda sözü geçen ölmüş köleleri mi, yoksa bize canlı gibi görünen o Manilov'ları, Piluşkin'leri, şunları bunları mı anlatıyor. Büyük Rus düşünürü Herzen, bunu daha 1842 de fark etmişti. Ölü Canlar ne korkunç bir isim. Ama romanın yazarı bu Manilov'lara, piluşkin'lere başka ne isim verebilirdi? Asıl ölü canlar onlardır. Biz onlara her gün rastlıyoruz.