^#smrgSAHAF Örnekli - Tanıklı Çorum Ağzı Sözlüğü -

Anadolu ağızlarının sınıflandırılması üzerine yapılan çalışmalarda Çorum ağzının yeri, iki değişik biçimde açıklanır. Ahmet CAFEROĞLU, Anadolu ağızlarını 9 kümeye ayırdığı çalışmasında Çorum ili ağızlarını Amasya, Ankara, kısmen de Yozgat ağızları boplgesine koymaktadır. Leyla KARAHAN, Çorum ili aiıilarını Batı Grubu Ağızları içinde saymaktadır. Bu araştırmacı, Batı Grubu Ağızlarını 9 alt kümeye ayırmakta, Çorum ili ağızlarını 6., 8.kümeler içinde göstermektedir. 6. karnede Çorum merkez ilçe ile Iskilip (dağ köyleri dışında), Bayat, Kargı, Osmancık ilçelerinin ağızları yer almaktadır. 8. kümede Çorum merkez ilçesi ile bunun güneyindeki ilçeler gösterilmektedir. (Tok, 2006 589-590).

Çorum ağzı, örnek İstanbul konuşmasından önemli ayrılıklar gösterir. Çünkü, her yörenin çok eskiden beri konuştuğu, kendine özgü bir konuşma dili vardır. Bu özelliklere sive, ağız gibi adlar verilir.

Şive ile ağız anlamdaş sözcükler değildir. Şive, bir bölge ya da yörede yazı dilindeki sözcüklerin bozularak o yörenin özelliğine uygun seslendirilmesidir. örneğin, "geliyorum" yerine "geliyom" denmesi sive özelliğidir. Her yöre ağzının ayrı bir söz dağarcığı vardır. Konuşma dilinde daha çok bu sözler kullanılır. 'Ayrıca, tümce kuruluşunda, düşüncelerin anlatımında da kendine özgü özellikler, ayrıcalıklar bulunur. Sözgelimi, merdivene "badar, pencereye "toplu" denmesi; "Gel oturalım" tümcesinin "Gel heeri! Ecik oturalık" biçiminde söylenmesi ağız özelliğidir (Kerman, 1997 : 7-8).

Çorum ağzında, ses bilgisi bakımdan bugünkü İstanbul ağzına uymayan çok sayıda sözcük vardır. Bu sözcükleri ait oldukları gruplarda toplayarak köklerde, eklerde, eylemlerde göze çarpan özelliklerini görmek mümkündür.