^{#smrgKİTABEVİ} Osmanlı Devleti'nde Ayrılıkçı Arap Örgütü El-Lâ Merkeziye Cemiyeti -

Osmanlı İmparatorluğu, önemli unsurlarından Arapların yaşadığı Ortadoğu bölgesinde yaklaşık dört yüzyıl boyunca egemenlik kurmuştur. Fransız Devrimi ile dünyaya yayılan milliyetçilik ideolojisi, Osmanlı'nın diğer unsurlarıyla birlikte Arapları da etkilemiştir. XIX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren gelişmeye başlayan Arap milliyetçiliği, Osmanlı Devleti'nin son döneminde kurulan ayrılıkçı Arap cemiyetleri aracılığıyla bağımsızlık isteği aşamasına gelmiştir. II. Meşrutiyet döneminde kurulan ayrılıkçı Arap örgütlerinden biri de El-Lâ Merkeziye Cemiyeti'dir. El-Lâ Merkeziye Cemiyeti, 1912-1914 arasında I. Dünya Savaşı'nın hemen öncesinde etkin olmuştur. Adından da anlaşılacağı üzere merkeziyetçi yönetim anlayışına karşı çıkan bu cemiyet, Osmanlı Devleti'nin sorunlarına çözüm olarak adem-i merkeziyetçi bir sistemi önermekteydi. Yayınladığı siyasi programının dışında gizli bir teşkilatlanma dahi oluşturan El-Lâ Merkeziye Cemiyeti, Osmanlı Ortadoğusu'nda Arap milliyetçiliğinin yükselmesi için etkili çalışmalar yapmıştır. El-Lâ Merkeziye Cemiyeti'nin üyeleri arasında milletvekillerinden gazetecilere kadar bir çok önemli Arap milliyetçisi vardı. Bu cemiyeti önemli kılan bir başka etken de I. Dünya Savaşı'nın hemen öncesinde Arap ayrılıkçılığı hareketini kendi bünyesinde toplamasıydı.