#smrgSAHAF Roman ve Musiki: Tanzimat ve Servet - i Fünun Romanında Musiki Teması - 2006
***
Türk toplumunda Tanzimat'la başlayan toplumsal değişimin en önemli göstergelerinden biri de musikidir. Tanzimat'a kadar ud, tanbur ve kanun seslerinden hoşlanan Türk insanı, batılılaşmayla birlikte klasik batı musikisi ve bu musikinin enstrümanlarına ilgi göstermeye başlamış, çocuklarına batı musikisi dersleri aldırmak için yabancı öğretmen tutan aileler çoğalmıştır. Batı musiki için olduğu kadar alaturka musiki için de kullanılan piyano, dönemin en gözde enstrümanı olmuş, varlıklı evlerde salonların baş köşesine yerleşmiştir.
Tanzimat romanında musiki daha çok roman karakterlerinin kültür düzeylerini göstermek amacıyla kullanılmıştır; Servet-i Fünun romanında ise musikinin, yazarların bu konuya olan özel ilgileriyle de bağlantılı olarak, son derece bilinçli ve sanatkârane bir şekilde ele alındığı görülmektedir; musiki, roman karakterleri arasında duygu alışverişini sağlayan ve karakterlerin iç dünyalarını bütün açıklığı ile ortaya çıkarmaya yarayan önemli bir unsur olarak yer almaktadır.
Bu çalışma, Ahmet Mithat, Fatma Aliye, Nabizade Nazım, Mizancı Murat, Samipaşazade Sezai, Halit Ziya, Safvet Nezihi, Safveti Ziya, Mehmet Rauf, Hüseyin Cahit gibi klasik yazarlarımızın romanları başta olmak üzere Tanzimat ve Servet-i Fünun dönemlerine ait 100'e yakın romanın incelenerek Verdi'nin Aida'sından Puccini'nîn Cavelleria Rusticana'sına, Gonuodnun Faust'undan Verdi'nin Maskeli Baio'suna, Breton'un Paloma'sından Gonuod'nun Romeo ve Juliette'ine, Puccini'nin Tosca'sından Wagner"in Tristan ve Isolde'sine 100'ün üzerinde musiki eseri ile Fasıl'dan Gama. Uşşak'tan Peşrev'e, Ney'den Kanun'a, Vals'ten Foks-trot'a, Piyano'dan Piyanola'ya kadar 100'ün üzerinde musiki terimi ele alınmak suretiyle Doğu ve Batı musikisinin Türk toplumundaki batılılaşma çabasıyla da alâkalı olarak Tanzimat ve Servet-i Fünun romanına yansımalarının bütün yönleriyle ortaya çıkarılması bakımından alanının tek örneğidir. (Arka kapaktan)
***
Türk toplumunda Tanzimat'la başlayan toplumsal değişimin en önemli göstergelerinden biri de musikidir. Tanzimat'a kadar ud, tanbur ve kanun seslerinden hoşlanan Türk insanı, batılılaşmayla birlikte klasik batı musikisi ve bu musikinin enstrümanlarına ilgi göstermeye başlamış, çocuklarına batı musikisi dersleri aldırmak için yabancı öğretmen tutan aileler çoğalmıştır. Batı musiki için olduğu kadar alaturka musiki için de kullanılan piyano, dönemin en gözde enstrümanı olmuş, varlıklı evlerde salonların baş köşesine yerleşmiştir.
Tanzimat romanında musiki daha çok roman karakterlerinin kültür düzeylerini göstermek amacıyla kullanılmıştır; Servet-i Fünun romanında ise musikinin, yazarların bu konuya olan özel ilgileriyle de bağlantılı olarak, son derece bilinçli ve sanatkârane bir şekilde ele alındığı görülmektedir; musiki, roman karakterleri arasında duygu alışverişini sağlayan ve karakterlerin iç dünyalarını bütün açıklığı ile ortaya çıkarmaya yarayan önemli bir unsur olarak yer almaktadır.
Bu çalışma, Ahmet Mithat, Fatma Aliye, Nabizade Nazım, Mizancı Murat, Samipaşazade Sezai, Halit Ziya, Safvet Nezihi, Safveti Ziya, Mehmet Rauf, Hüseyin Cahit gibi klasik yazarlarımızın romanları başta olmak üzere Tanzimat ve Servet-i Fünun dönemlerine ait 100'e yakın romanın incelenerek Verdi'nin Aida'sından Puccini'nîn Cavelleria Rusticana'sına, Gonuodnun Faust'undan Verdi'nin Maskeli Baio'suna, Breton'un Paloma'sından Gonuod'nun Romeo ve Juliette'ine, Puccini'nin Tosca'sından Wagner"in Tristan ve Isolde'sine 100'ün üzerinde musiki eseri ile Fasıl'dan Gama. Uşşak'tan Peşrev'e, Ney'den Kanun'a, Vals'ten Foks-trot'a, Piyano'dan Piyanola'ya kadar 100'ün üzerinde musiki terimi ele alınmak suretiyle Doğu ve Batı musikisinin Türk toplumundaki batılılaşma çabasıyla da alâkalı olarak Tanzimat ve Servet-i Fünun romanına yansımalarının bütün yönleriyle ortaya çıkarılması bakımından alanının tek örneğidir. (Arka kapaktan)
