II. Sultan Abdülaziz'in hal'ine ve Sultan Murad'ın cülusuna dair (Tezkire No. 40 ile Maru'zat cüzdan 5'den)
Tezkire, N. 1.
Tezkire, No. 2
Cevdet Paşa'nın Vak'a-nivis Ahmed Lutfi Efendi'ye 29 kıt'a evrak gönderdiği.......
Tezkire, No. 3 Cevdet Paşa'nın Vak'-nüvis Ahmed Lutfi Efendi'ye bazı evrak gönderdiği.
4 Tezkire, No. 4 Cevdet Paşa'nın Vak'a-nüvis Ahmed Lutfi Efendi'ye 11 kıt'a evrak gönderdiği
Tezkire, No. 5 Cevdet Paşa'nın Vak'a-nüvis Ahmed Lutfi Efendi'ye Mısır valisi Mehmed Ali Paşa'nın iki mektubunu gönderdiği
Tezkire, No. 6 Mahmud II.'nin vefatı sıralarında Osmanlı devletinin vaziyeti. -Mustafa Reşid Paşa, Tanzimat-ı hayriyye'nin ilanı ve neticeleri. - Vükela tebeddülleri. - Reşid Paşa'nın sadareti. - Üç dereceli tahsil, Sıbyan ve Rüşdiye mektebleri, Darülfünun. -Macar isyanı ve mülteciler meselesi. - Encümen-i Daniş. - Reşid Paşa ile Damad Mehmed Ali Paşa arasında zıddiyet. - Karadağ ahvali.- Reşid ve Ali Paşalarla Fuad Efendi (Paşa)'nin aralarındaki ahenk bozularak devlet ricalinin iki hizib haline geldiği. - Rütbeler ve maaşlar. - Rüsumat iltizamları. -İrtikablar. - İstanbul'da alış verişin çoğalması ve sefahatın artması.Şirket-i hayriyye ve Boğaziçi'nin rağbet kazandığı. - Mali buhran. - Abdülmecid Han'ın istikraza şiddetle aleyhdar olduğu ve beytülmalin muhafazasına itina gösterdiği. - Rusya ile ihtilaf. Harbe karar. - Softalar vak'ası. - Abdülmecid Han'a hitaben sokaklara yapıştırılan yafta. - Arif Hikmet Beyefendinin meşihatten azledildiği. - Sinop vakası. - Rusya'ya karşı Osmanlı devletinin İngiltere, Fransa ve Sardenya ile ittifakı. - Kıbrıslı Mehmed Paşa'nın sadareti. - İstanbul'daki İngiliz ve Fransız sefirlerinin nüfuz yarışına çıkmaları ve Babıali işlerine müdahaleleri. - Reşid Paşa'nın İngiliz, Ali ve Fuad Paşaların Fransız politikası takib etmeleri ve diğer vükelanın vaziyetleri. - Meclis-i Tanzimat.
Tezkire, No. 7 Bakıyye-i vekayi' sene 1271. Osmanlı ordusu Tuna boylarında çarpışırken İngiliz ve Fransız ordularının yardıma geldikleri.Serdar-ı ekrem Ömer Paşa'nın harb sahasına dair düşüncesi. - Gözleve'de Türk galebes. -İmparator Nikola'nın hiddeti ve ölümü. – Bir istihrac. - Vükela entrikaları. - 11 Cumadelahire 1271 çarşamba günü vuku'bulan zelzele ,ve onun İstanbul'a yaptığı tahribat. - En büyük tahribatın Bursa'da olduğu ve bunun tafsilatı. - Damad Mehmed Ali Paşa'nın tatbik mührü meselesi. -- Damad Mehmed Ali Paşa'nın sürgüne gönderildiği ve afv olunduğu.- Kanal meselesi ve Mustafa Reşid Paşa'nın sadaretten çekilmesi. - Fransız maslahatgüzarı Benedetti'nin rolü. - Rıza Paşa'nın seraskerlikten, Darbhor Reşid Paşa'nın Tophane müşirliğinden azilleri. - Mütercim Rüşdi Paşa. - Gümrü muharebesinde bir ayağını kaybeden Türk zabitine Abdülmecid Han'ın iltifatı. - Anapa'nın fethi. - Hive hükümdarının hethüdasından sadarete mektub. 4 şevval 1271 pazartesi günü rikab-ı hümayunda konuşulanlar. - Tunus Beyi Ahmed Paşa'nın ölümü ve amca-zadesinin sadarete arizesi. - Koska ve Laleli yangını. - Rusların Çıldırı zapt etmeleri. - 20 Şevval 1271 günü Abdülmecid Han'ın Babıali'ye giderek devlet işleri hakkında vükela ile görüşdüğü. - Fransa sefiri Thouvene!. - İngiltere'nin Serdar-ı ekrem Ömer Paşa'ya Diz-bağı nişanı verdiği. - Samatya yangını. - İane meselesi. - Kars'ın Rus ordusu tarafından kuşatıldığı. - Damad Mehmed Ali Paşa Kaptan-ı derya. - İngiliz sefiri Canning. - III. Napolean'un, Paris sefiri Reşid Paşa-zade Cemil Bey'e iltifatı. - Mekatib-i idadiyyeye alınacak çocukların intihabında Vehbi Molla'nın yolsuzluğu. - Kırım muharebesinin muhtelif safhaları. - Sivastopol'ün zaptı ve bu haberin yeni yapılan telgraf hattı ile İstanbul'a geldiği.Serdar-ı ekrem Ömer Paşa Kars'ı kurtarmak üzere Gürcistan'a gönderilmiş olduğundan Sivastopol'un zaptına iştirak edemediği. - General Pelissier'nin nutku. - Sene 1272. - Sivastopol'un zaptını tes'id için İstanbul'da ı Muharrem perşembe günü şenlik yapıldığı. - Serdar-ı ekrem Ömer Paşa'nın Gürcistan'da Ruslar üzerine bir galebesi. Kars muharebeleri. - Rusların Kars önünde hezimeti. - Ömer Paşa'nın yanlış hareketi ve Kars'a yardım edemediği. - Kars'ın düşmesi.- Sadık Rifat Paşa'nın bir sözü. - Trablusgarb'de ve Mekke'de isyan. - Abdülmecid Han'ın 24 Cumadelula 1272 cuma gecesi İngiliz sefiri Canninig'in sefarethanede verdiği baloya gittiği. - Mezkfu baloya dair tafsilat.
Tezkire, No. 8 Fıkıh ilminin muamelat kısmına mütedair Metn-i Metin adlı açık türkçe bir kitab te'lifine karar verildiği. - Bu iş için Meclis-i Tanzimat'ta toplanacak komisyonun sudurdan Rüşdi Molla Efendi'nin riyasetinde İstanbul kadısı Tahir Efendi ve Meclis-i Maarif âzasından Hüsam Efendi ile Ali Ratib Bey'den, bir de Cevdet Efendi (Paşa)'den mürekkeb olduğu. - Kitahü'l-hüyu'un hulasa olarak yazıldığı, Metn-i Metin'in tamamlanamadığı. - Bilahare Mecellei-i ahkam-ı adliyye'nin tanzim olunduğu.- Mecelle ile Roma kanunnamesi arasında bir mukayese.
Tezkire, No. 9 Lord Palmerston'un Londra şehremanetinde İngiliz-Fransız münasebatına dair nutku. - Politika ahvali. - Kırım harbi esnasında İngiltere'nin çok kuvvetlendiği ve harbe devam etmek istediği.Fransızların sulha meyletmeleri.
Tezkire, No. 10 Islahat fermanı. - Fermanın 11 Cumadelahire 1272 pazartesi günü Kaymakam Kıbrıslı Mehmed Paşa'nın huzurunda vükela, rical ve ruhani reisler muvacehesinde okunduğu. - Meclis-i Maarif azasından Arif Efendi'nin duası. - Umumi hoşnutsuzluk. - Serasker Rüşdi Paşa'nın bir sözü. - Mustafa Reşid Paşa Islahat fermanına aleyhdar.Reşid Paşa'nın tenkidleri. -Cevdet Efendi (Paşa)'nin Reşid Paşa tarafından Seyhülislam Arif Efendi'ye gönderilmesi. - Reşid Paşa'nın söylediği sözlere Arif Efendi'nin cevabı. - Canning'in düşüncesi. - Reşid Paşa tarafından Mabeyn-i hümayun Baş-kitabetine yazılan tezkire. Reşid Paşa'nın Ferman hakkında itirazlarını havi olarak Mabeyn'e takdim ettiği meşhur layıha.- İstefanaki Bey'in Fermana dair mütalaaları.- Gayr-i müslim Osmanlı elçileri hakkında bir mesele.- Fuad Paşa'ya nazaran Devlet-i aliyye'nin üç esası. - Reşid Paşa ile Ali ve Fuad Paşalar arasındaki zıddiyetin arttığı. - Vekayi'-i şetta: Trablus isyanı. - Aziller, nasıblar. - Paris muahedesinin imzası vesilesiyle İstanbul'da donanma.Rübte sahibi gayr-ı müslimlerin ilk defa olarak ı27I senesinin şeker bayramında müâyedeye dahil oldukları
Tezkire, No. 11 Kafkasya meselesi. - İngiltere elçisi Canning'in Reşid Paşa vasıtası ile Cevdet Efendi (Paşa)'den Kafkasya'nın tarihi hakkında risale kılıklı bir layiha istemesi. - Cevdet Efendi'nin Kafkasya'ya dair maruf layihası. - Reşid Paşa'nın bu layıhayı türkçeye çevirterek Canning'e verdiği ve tercümenin Paris konferansındaki İngiliz murahhası Lord Clarendon'a tevdi olunduğu. - Paris konferansında Ali Paşa tarafından Kafkasya işlerine ehemmiyet verilmediği. - Lord Clarendon'un Ali Paşa'ya ta'rizi
Tezkire, No. 12 Sene 1272 Muharreminde Mekke emiri Abdülmuttalib Efendi'nin isyan çıkardığı. - Esaretin ilgasından mütevellid haşnudsuzluk. – Cidde tacirlerinin Mekke ileri gelenlerine mektubu. - İsyamn tafsilatı. - isyan aleyhdarı Nakibüleşraf ıshak Efendi'yi Abdülmuttalib'in eza ve cefa ile öldürtmesi. - Cidde valisi Kamil Paşa'ya Ferik Reşid Paşa ile gönderilen emirname-i sami.-Ferik Raşid Paşaya verilen talimat. -İsyanın muhtelif safhaları. - Raşid Paşamn Abdülmutalib'i İtaate davet eden mektubu. Abdülmuttalib Efendi'nin cevabı. -Yüzbaşı Hasan Ağa'nın isyana dair takriri. - Topçu mülazıffil Mustafa Ağa'nın takriri. - Şeyhülislam Akif Efendi'nin Mekkelilere arapça mektubu ve bunun türkçeye tercümesi. Sabık Necid emiri tarafından verilen müzekkerenin hulasası. - Arafat muharabeleri. - Asirlilerin isyanı.- Hüdeyde'nin muhasara edildiği ve muhasaradan kurtulduğu.- Abdülmuttalib Efendi'nin Mekke'ye taarruz ettiği ve mağlub olduğu. - Abdülmuttalib Efendi ile Veys Paşa arasında muhabere. - Abdülmuttalib Efendi'nin 10 Şaban 1272 pazartesi günü altı bin urban ile Osmanlı kuvvetleri üzerine hücumu. - Muharebenin tafsilatı. - Asilerin inhizame uğrayarak dağılmaları. - İbn Avn'in Cidde'den hareketle Mekke'ye muvasalatı. - İbn Avn'in Osmanlı ordusunu alarak Abdülmuttalib kuvvetleri üzerine yürdüğü ve Taif'e girildiği. Urban ile Osmanlı askeri arasında çarpışmalar. - Abdülmuttalib Efendi'nin Taif kalesinde mahsur kalarak müdafaada bulunduğu. - Abdülmuttalib Efendi'nin teslim olunması ve Osmanlı kuvvetlerinin muhafazası altında Cidde'ye sevk edilmesi. - İstitrad: İmam Makkari'ye dair bir fıkra ve halifelik üzerine bazı düşünceler. - Reşid Paşa'nın Abdülmuttalib Efendi'yi İstanbul'a götürdüğü. - Abdülmuttalib'in önce Selanik'e nefy edilmesi sonra İstanbul'da oturmasına müsaade olunması. - Abdülmuttalib'in ilk emaretine aid tafsilat. - İstitrad: Yavuz Sultan Selim zamanında Hicaz'ın Osmanlı hakimiyeti altına girmesi. Osmanlı devrinde Mekke emirleri. - Osmanlı İmparatorluğu devrinde Cidde valilerinin isimleri.
İndeks
II. Sultan Abdülaziz'in hal'ine ve Sultan Murad'ın cülusuna dair (Tezkire No. 40 ile Maru'zat cüzdan 5'den)
Tezkire, N. 1.
Tezkire, No. 2
Cevdet Paşa'nın Vak'a-nivis Ahmed Lutfi Efendi'ye 29 kıt'a evrak gönderdiği.......
Tezkire, No. 3 Cevdet Paşa'nın Vak'-nüvis Ahmed Lutfi Efendi'ye bazı evrak gönderdiği.
4 Tezkire, No. 4 Cevdet Paşa'nın Vak'a-nüvis Ahmed Lutfi Efendi'ye 11 kıt'a evrak gönderdiği
Tezkire, No. 5 Cevdet Paşa'nın Vak'a-nüvis Ahmed Lutfi Efendi'ye Mısır valisi Mehmed Ali Paşa'nın iki mektubunu gönderdiği
Tezkire, No. 6 Mahmud II.'nin vefatı sıralarında Osmanlı devletinin vaziyeti. -Mustafa Reşid Paşa, Tanzimat-ı hayriyye'nin ilanı ve neticeleri. - Vükela tebeddülleri. - Reşid Paşa'nın sadareti. - Üç dereceli tahsil, Sıbyan ve Rüşdiye mektebleri, Darülfünun. -Macar isyanı ve mülteciler meselesi. - Encümen-i Daniş. - Reşid Paşa ile Damad Mehmed Ali Paşa arasında zıddiyet. - Karadağ ahvali.- Reşid ve Ali Paşalarla Fuad Efendi (Paşa)'nin aralarındaki ahenk bozularak devlet ricalinin iki hizib haline geldiği. - Rütbeler ve maaşlar. - Rüsumat iltizamları. -İrtikablar. - İstanbul'da alış verişin çoğalması ve sefahatın artması.Şirket-i hayriyye ve Boğaziçi'nin rağbet kazandığı. - Mali buhran. - Abdülmecid Han'ın istikraza şiddetle aleyhdar olduğu ve beytülmalin muhafazasına itina gösterdiği. - Rusya ile ihtilaf. Harbe karar. - Softalar vak'ası. - Abdülmecid Han'a hitaben sokaklara yapıştırılan yafta. - Arif Hikmet Beyefendinin meşihatten azledildiği. - Sinop vakası. - Rusya'ya karşı Osmanlı devletinin İngiltere, Fransa ve Sardenya ile ittifakı. - Kıbrıslı Mehmed Paşa'nın sadareti. - İstanbul'daki İngiliz ve Fransız sefirlerinin nüfuz yarışına çıkmaları ve Babıali işlerine müdahaleleri. - Reşid Paşa'nın İngiliz, Ali ve Fuad Paşaların Fransız politikası takib etmeleri ve diğer vükelanın vaziyetleri. - Meclis-i Tanzimat.
Tezkire, No. 7 Bakıyye-i vekayi' sene 1271. Osmanlı ordusu Tuna boylarında çarpışırken İngiliz ve Fransız ordularının yardıma geldikleri.Serdar-ı ekrem Ömer Paşa'nın harb sahasına dair düşüncesi. - Gözleve'de Türk galebes. -İmparator Nikola'nın hiddeti ve ölümü. – Bir istihrac. - Vükela entrikaları. - 11 Cumadelahire 1271 çarşamba günü vuku'bulan zelzele ,ve onun İstanbul'a yaptığı tahribat. - En büyük tahribatın Bursa'da olduğu ve bunun tafsilatı. - Damad Mehmed Ali Paşa'nın tatbik mührü meselesi. -- Damad Mehmed Ali Paşa'nın sürgüne gönderildiği ve afv olunduğu.- Kanal meselesi ve Mustafa Reşid Paşa'nın sadaretten çekilmesi. - Fransız maslahatgüzarı Benedetti'nin rolü. - Rıza Paşa'nın seraskerlikten, Darbhor Reşid Paşa'nın Tophane müşirliğinden azilleri. - Mütercim Rüşdi Paşa. - Gümrü muharebesinde bir ayağını kaybeden Türk zabitine Abdülmecid Han'ın iltifatı. - Anapa'nın fethi. - Hive hükümdarının hethüdasından sadarete mektub. 4 şevval 1271 pazartesi günü rikab-ı hümayunda konuşulanlar. - Tunus Beyi Ahmed Paşa'nın ölümü ve amca-zadesinin sadarete arizesi. - Koska ve Laleli yangını. - Rusların Çıldırı zapt etmeleri. - 20 Şevval 1271 günü Abdülmecid Han'ın Babıali'ye giderek devlet işleri hakkında vükela ile görüşdüğü. - Fransa sefiri Thouvene!. - İngiltere'nin Serdar-ı ekrem Ömer Paşa'ya Diz-bağı nişanı verdiği. - Samatya yangını. - İane meselesi. - Kars'ın Rus ordusu tarafından kuşatıldığı. - Damad Mehmed Ali Paşa Kaptan-ı derya. - İngiliz sefiri Canning. - III. Napolean'un, Paris sefiri Reşid Paşa-zade Cemil Bey'e iltifatı. - Mekatib-i idadiyyeye alınacak çocukların intihabında Vehbi Molla'nın yolsuzluğu. - Kırım muharebesinin muhtelif safhaları. - Sivastopol'ün zaptı ve bu haberin yeni yapılan telgraf hattı ile İstanbul'a geldiği.Serdar-ı ekrem Ömer Paşa Kars'ı kurtarmak üzere Gürcistan'a gönderilmiş olduğundan Sivastopol'un zaptına iştirak edemediği. - General Pelissier'nin nutku. - Sene 1272. - Sivastopol'un zaptını tes'id için İstanbul'da ı Muharrem perşembe günü şenlik yapıldığı. - Serdar-ı ekrem Ömer Paşa'nın Gürcistan'da Ruslar üzerine bir galebesi. Kars muharebeleri. - Rusların Kars önünde hezimeti. - Ömer Paşa'nın yanlış hareketi ve Kars'a yardım edemediği. - Kars'ın düşmesi.- Sadık Rifat Paşa'nın bir sözü. - Trablusgarb'de ve Mekke'de isyan. - Abdülmecid Han'ın 24 Cumadelula 1272 cuma gecesi İngiliz sefiri Canninig'in sefarethanede verdiği baloya gittiği. - Mezkfu baloya dair tafsilat.
Tezkire, No. 8 Fıkıh ilminin muamelat kısmına mütedair Metn-i Metin adlı açık türkçe bir kitab te'lifine karar verildiği. - Bu iş için Meclis-i Tanzimat'ta toplanacak komisyonun sudurdan Rüşdi Molla Efendi'nin riyasetinde İstanbul kadısı Tahir Efendi ve Meclis-i Maarif âzasından Hüsam Efendi ile Ali Ratib Bey'den, bir de Cevdet Efendi (Paşa)'den mürekkeb olduğu. - Kitahü'l-hüyu'un hulasa olarak yazıldığı, Metn-i Metin'in tamamlanamadığı. - Bilahare Mecellei-i ahkam-ı adliyye'nin tanzim olunduğu.- Mecelle ile Roma kanunnamesi arasında bir mukayese.
Tezkire, No. 9 Lord Palmerston'un Londra şehremanetinde İngiliz-Fransız münasebatına dair nutku. - Politika ahvali. - Kırım harbi esnasında İngiltere'nin çok kuvvetlendiği ve harbe devam etmek istediği.Fransızların sulha meyletmeleri.
Tezkire, No. 10 Islahat fermanı. - Fermanın 11 Cumadelahire 1272 pazartesi günü Kaymakam Kıbrıslı Mehmed Paşa'nın huzurunda vükela, rical ve ruhani reisler muvacehesinde okunduğu. - Meclis-i Maarif azasından Arif Efendi'nin duası. - Umumi hoşnutsuzluk. - Serasker Rüşdi Paşa'nın bir sözü. - Mustafa Reşid Paşa Islahat fermanına aleyhdar.Reşid Paşa'nın tenkidleri. -Cevdet Efendi (Paşa)'nin Reşid Paşa tarafından Seyhülislam Arif Efendi'ye gönderilmesi. - Reşid Paşa'nın söylediği sözlere Arif Efendi'nin cevabı. - Canning'in düşüncesi. - Reşid Paşa tarafından Mabeyn-i hümayun Baş-kitabetine yazılan tezkire. Reşid Paşa'nın Ferman hakkında itirazlarını havi olarak Mabeyn'e takdim ettiği meşhur layıha.- İstefanaki Bey'in Fermana dair mütalaaları.- Gayr-i müslim Osmanlı elçileri hakkında bir mesele.- Fuad Paşa'ya nazaran Devlet-i aliyye'nin üç esası. - Reşid Paşa ile Ali ve Fuad Paşalar arasındaki zıddiyetin arttığı. - Vekayi'-i şetta: Trablus isyanı. - Aziller, nasıblar. - Paris muahedesinin imzası vesilesiyle İstanbul'da donanma.Rübte sahibi gayr-ı müslimlerin ilk defa olarak ı27I senesinin şeker bayramında müâyedeye dahil oldukları
Tezkire, No. 11 Kafkasya meselesi. - İngiltere elçisi Canning'in Reşid Paşa vasıtası ile Cevdet Efendi (Paşa)'den Kafkasya'nın tarihi hakkında risale kılıklı bir layiha istemesi. - Cevdet Efendi'nin Kafkasya'ya dair maruf layihası. - Reşid Paşa'nın bu layıhayı türkçeye çevirterek Canning'e verdiği ve tercümenin Paris konferansındaki İngiliz murahhası Lord Clarendon'a tevdi olunduğu. - Paris konferansında Ali Paşa tarafından Kafkasya işlerine ehemmiyet verilmediği. - Lord Clarendon'un Ali Paşa'ya ta'rizi
Tezkire, No. 12 Sene 1272 Muharreminde Mekke emiri Abdülmuttalib Efendi'nin isyan çıkardığı. - Esaretin ilgasından mütevellid haşnudsuzluk. – Cidde tacirlerinin Mekke ileri gelenlerine mektubu. - İsyamn tafsilatı. - isyan aleyhdarı Nakibüleşraf ıshak Efendi'yi Abdülmuttalib'in eza ve cefa ile öldürtmesi. - Cidde valisi Kamil Paşa'ya Ferik Reşid Paşa ile gönderilen emirname-i sami.-Ferik Raşid Paşaya verilen talimat. -İsyanın muhtelif safhaları. - Raşid Paşamn Abdülmutalib'i İtaate davet eden mektubu. Abdülmuttalib Efendi'nin cevabı. -Yüzbaşı Hasan Ağa'nın isyana dair takriri. - Topçu mülazıffil Mustafa Ağa'nın takriri. - Şeyhülislam Akif Efendi'nin Mekkelilere arapça mektubu ve bunun türkçeye tercümesi. Sabık Necid emiri tarafından verilen müzekkerenin hulasası. - Arafat muharabeleri. - Asirlilerin isyanı.- Hüdeyde'nin muhasara edildiği ve muhasaradan kurtulduğu.- Abdülmuttalib Efendi'nin Mekke'ye taarruz ettiği ve mağlub olduğu. - Abdülmuttalib Efendi ile Veys Paşa arasında muhabere. - Abdülmuttalib Efendi'nin 10 Şaban 1272 pazartesi günü altı bin urban ile Osmanlı kuvvetleri üzerine hücumu. - Muharebenin tafsilatı. - Asilerin inhizame uğrayarak dağılmaları. - İbn Avn'in Cidde'den hareketle Mekke'ye muvasalatı. - İbn Avn'in Osmanlı ordusunu alarak Abdülmuttalib kuvvetleri üzerine yürdüğü ve Taif'e girildiği. Urban ile Osmanlı askeri arasında çarpışmalar. - Abdülmuttalib Efendi'nin Taif kalesinde mahsur kalarak müdafaada bulunduğu. - Abdülmuttalib Efendi'nin teslim olunması ve Osmanlı kuvvetlerinin muhafazası altında Cidde'ye sevk edilmesi. - İstitrad: İmam Makkari'ye dair bir fıkra ve halifelik üzerine bazı düşünceler. - Reşid Paşa'nın Abdülmuttalib Efendi'yi İstanbul'a götürdüğü. - Abdülmuttalib'in önce Selanik'e nefy edilmesi sonra İstanbul'da oturmasına müsaade olunması. - Abdülmuttalib'in ilk emaretine aid tafsilat. - İstitrad: Yavuz Sultan Selim zamanında Hicaz'ın Osmanlı hakimiyeti altına girmesi. Osmanlı devrinde Mekke emirleri. - Osmanlı İmparatorluğu devrinde Cidde valilerinin isimleri.
İndeks