^{#smrgKİTABEVİ} Tezgahtan Tuvale: Onyedinci Yüzyıl Hollanda ve Flaman Resminde Osmanlı Halıları -

Halılar 13. yüzyıldan günümüze değin, Avrupa ülkeleri ile aramızda yapılan ticarete konu olan ve "Türkiye" dendiği zaman ilk akla gelen objelerin başında yer alır. Avrupa'da evlerde, kiliselerde, saraylarda kullanım gören halılar hayata öylesine işlemiştir ki sayısız ressam tarafından, renklerinin ve motiflerinin tüm canlılığıyla betimlenmiştir. İsimsiz halk sanatçılarının ilmek ilmek dokuduğu halılar, tuval ve duvar resimlerinde, ressamların fırçasından günümüze yansımıştır. Ne var ki bilimsel ve akademikçalışmalara konu olan "Batı Resmi ve Doğu Halıları" meselesi, sanatın asıl tüketicisi olması gereken halk tarafından gereğince bilinmemekte; John Mills'in konuyla ilgili kitapve makaleleri, Brigitte Scheunemann ve Onno Ydema'nın akademik çalışmaları geniş çevrelere ulaşamamaktadır. Bu kitap kapsamında 17. yüzyıl Hollanda resim sanatında yer alan Osmanlı halılarını, tiplerine göre sınıflandırarak vermeye çalıştım. Coğrafi ve kültürel yakınlıklarından ötürü, Flaman ressamlar da benzer konulu çalışmalarında aynı tip halıları resmettikleri için çalışma kapsamına girdiler. Sayısız örnek içinde, kimi zaman seçim yapmakta zorlanarak da olsa, tespit ettiğim her halı tipinin en çarpıcı örneklerine yer vermeye gayret ettim. Daha spesifik konularda araştırma yapmak isteyen okuyuculara kolaylık olması için, her tabloyla ilgili görsel malzemeyi temin ettiğim kaynağı da içeren bir kaynakça verdim. Halı tiplerini sınıflandırırken Scheunemann tipolojisinden yararlandım. Öte yandan yıldızlı tipteki halılar, Scheunemann ve O'nun sınıflandırmasını tekrarlayan Ydema tarafından "namenlose Gattung" (isimlendirilemeyen tip) başlığı altında ele alınmıştı. Stilistik özellikleriyle yıldız madalyonlu bu halı tipinin Uşak halılarıyla benzerlikleri olduğu anlaşıldı. Sonuçta, Hollandalı ve Flaman ressamların İran ve Hint halılarının yanı sıra bizim Batı Anadolu halılarını da severek resmettikleri vurgulanmış oldu, Türk halılarının Kuzey Avrupa'daki yaygın kullanımı gözler önüne serildi. Hollanda ve Osmanlı arasında ticari ilişkilerin sebep olduğu kültürel alışverişin sanat sever okuyucuya popüler-bilimsel bir anlayışla ulaşması imkânı doğdu.