^#smrgDERGİ Toplumsal Tarih Dergisi - Osmanlı'da Marksizm - Sayı: 319 Temmuz 2020

Yayın kurulu üyemiz Y. Doğan Çetinkaya editörlüğünde hazırlanan bu ayki dosyamızda Osmanlı'da Marksizm ve sosyalizm üzerine yapılmakta olan yeni çalışmalara ışık tutmaya çalışıyoruz. Dosyada bir araya getirilen makaleler sosyalist hareketlerin, kısa aralıklarla da olsa, etkin olabildikleri dönemler içerisinde var olan işçi hareketlenmeleri ile bir ilişki kurabildiklerini, ayrıca sosyalizmin ve Marksist düşüncenin diğer ideolojiler arasında Osmanlı siyasal hayatında kendisine bir yer açabildiğini gösteriyor. Bu tür çalışmalar, Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminde, farklı milliyetçilikler arasındaki rekabetçi çatışmalara teslim olmayan alternatif bir gelecek ihtimalinin de belirdiğini okuyucuya sunması açısından ayrıca önem taşıyor.

Dosya dışındaki sayfalarımızda yer alan E. Ahmet Tonak'ın makalesi, Karl Marx'ın ve Leon Walras'ın 1862 yazında İsviçre'de aynı göl kıyısında tatil yapma ihtimalini değerlendirdikten sonra bu iddianın kaynağı hakkında küçük bir spekülasyon geliştiriyor. Bir diğer makale de İbrahim Hamaloğlu'nun İzmir'in hamalları üzerine yazısı. Çeşitli kaynaklara dayanarak İzmir hamallarının vejetaryen bir diyetleri olduğunu gösteren Hamaloğlu, fiziksel ve ağır işlerde çalışanların illa et tüketmesi gerektiği iddiasını da sorguluyor. Deniz Parlak'ın makalesi ise İslam'ın Türkleştirilmesi ya da milli bir İslam projesi olarak görülebilecek Türkçe ibadet tartışmalarını ele aldıktan sonra tekbirin, salanın, ezanın ve kametin Türkçeleştirilmesi çalışmalarının yoğunlaştığı 1932 Ramazan'ına odaklanıyor. Adnan Mahairoğulları Kurtuluş Savaşı'nın Tek Milli Kongresi Niçin Sivas'ta Toplandı sorusuna yanıt ararken Mehmet Tatoğlu Mustafa Kemal tarafından Amerikan Kız Koleji hazırlık bölümü öğretmenleri için Dolmabahçe Sarayı'nda verilen 3 Ekim 1929 tarihli davetin detaylarını sunan rapor ile birlikte Atatürk'ün yabancı okullara bakışına ve manevi kızlarının eğitimine verdiği öneme dair önemli bilgiler sunuyor.

Bu sayımızda ayrıca, “Tarihin Ruhu” adlı belgesel programı 2019 yılından bu yana kesintisiz olarak devam etmekte olan Araştırma ve Metin Yazarı Saadet Özen'le yapılan bir söyleşimizi bulunuyor. Emel Seyhan ise hazırladığı Osmanlı Basınında Yüz Yıl Önce Bu Ay yazısında Temmuz 1920'de yayınlanmış haberlerden bir derleme sunuyor.