^#smrgSAHAF Victor Hugo - 1959

Victor Hugo'yu, Konferanslar Derneği'ndeki derslerime konu olarak almakta çok tereddüt ettim. Sainte-Beuve'ün ilk makalelerinden, Misie Robertson'un L'Epithète dans les oeuvres lyriques de Hugo adlı ilgi çekici derlemelerine kadar bunca incelemeden sonra onun hakkında söylenecek önemli bir şey kalmadığını sanıyordum. Hâlâ da böyle düşünüyorum. Ama son eserlerin çoğu, -B. Berret'nin Victor Hugo'sunu bir yana bırakıyorum -les Contemplations, la Légende des Siècles gibi belirli eserlerle şairin hayatına dairdir. (B. Guimbaud ile B. Barthou'nun, B. Le Breton'la B. Benoît - Lévy'nin kitapları). Ernest Dupuy'nin seçkin eseri, şaire karşı başgösteren tepkinin yeni yeni belirmeğe başladığı bir tarihte yazılmıştır. Bu tepki haddinden fazla oldu. Üstelik çok defa acemice bir müsamahasızlıkla savunuldu. Hugo'yu inkâr edenlere, eserindeki büyüklüğü, tesirli özelliği, hatta beşeriliği bir kere daha hatırlatmanın belki de artık zamanıdır diye düşündüm. Hayatından, onu en iyi anlamamıza yardım edeceğini sandığım kısımları aldım. Gurbete düştükten sonra felsefe ve düşünce adına saplanıp kaldığı o boş hayallerden hoşlanmayışım beni hiç rahatsız etmedi. Çünkü onun eserindeki güzelliklerden hiçbiri bunlardan gelmez. Üstelik ben, büyük ihtiyarı görebilmiş, şiirlerini ezberlemiş, gençliğinin bütün maceralarına onun ya bir iki mısraını yahut nesrinin hatıralarını karıştırmış bir nesildenim. Yirmi yaşın sarhoşluğu içinde geçtiğim yollardan tekrar geçmek de hoşuma gitti. (Önsözden)