Dört bölümden oluşan bu çalışmanın birinci bölümünde, yaratıcılık alanında yer alan belli başlı kaynaklar verilirken çeşitli yazarların yaratıcılık sürecini nasıl ele aldıkları sunulmaktadır. Tanımların üzerinde durulurken verim, ürün ölçütleri de konu edilmektedir. Ayrıca ölçüt değişkenleri üzerinde durulmakta ve ölçerlerde yaratıcılık belirleyicileri arasındaki bağlantılara da dikkat çekilmektedir, ayrıca yaratıcı süreçte bilginlerin düşünce evreleri ve yaratıcılığa uygun ortam vurgulanmaktadır. Ek olarak yaratıcılığın ölçüm güçlüğüne karşın gerçekleştirilen yöntem ve sorunlar tartışılmaktadır. Kişilik özelliklerini vurgulayanlarla Maslow'un bütüncü görüşü ele alınırken, Rogers'in ruhsal tedavinin sağladığı güvenle iç özgürlüğün yaratıcılığa nasıl yol açtığı ve gelişim üzerindeki etkileri belirtilmekte ve Barron'un ruhsal sağlık boyutunda önemli yedi değişkeni üzerinde durulmaktadır. Bu bölümde son olarak eğitim ve sanayi dallarında uygulamalara değinilirken Batıda çeşitli üniversitelerin uyguladığı yöntemler ve sosyal ilişkiler vurgulanmaktadır. Torrance'nin düşünce gelişiminde çok önemli gördüğü yirmi ilke de açıklanmaktadır.
Bölüm II'de kuramsal ele alışlardan psikanaliz, hümaniter ve çağrışım yaklaşımları incelenmektedir.
Psikanalitik yaklaşımda Freud'un yaratıcılık konusunda düşünceleri açıklanırken ondan sonra gelen analistlerin yeni görüşlerine yer verilmektedir. Freud, sisteminde yüceltme savunmasının yaratıcılığı ruhsal bozuklardan ayıran kuramsal bir süreç olduğunu söylerken sanatta yaratıcılığı da cinsel ve saldırganlık enerjilerinin, kültürün onayladığı biçimde bilinçaltı sürecine bağlamaktadır. Ayrıca ego ruhbilimcileri, Jung taraftarları ve -Neo Freudian- adı altında tanınan bazı bilginlerinde görüşleri açıklanmaktadır. Rank'ın kuramına çok uygun olan MacKinnon'un çağdaş mimarlar üzerinde yaptığı ünlü araştırmaya yer verilirken yaratıcılığın gelişimi için gerekli bazı kurallar da göz önüne serilmektedir.
Hümaniter yaklaşımda yaratıcı yaşam-özgerçekleştirim-kavramıyla açıklanmaktadır. İç ve dış yaşam nitelikleri üzerinde durulurken yaratıcılıkta kadın/erkek ayrıcalıkları saptayan bir araştırma söz konusu edilmiş; Rogers'in çocuk gelişimindeki görüşleriyle ruhsal tedavilerde izlediği ruhsal olgunlukta görülen değer sürecine ve yön değişikliklerine yer verilmektedir.
Çağrışım kuramını ele alanlar yaratıcı düşüncede çağrışım yorumlarını incelemektedirler. Tanım, işlevsel yöntemler ve çağrışım örgütlenmeleri üzerinde durulurken bilişsel stili etkileyen kişilik yapısına değinilmektedir. Ayrıca ölçüm konusunda ünlü RAT çağrışım ölçeri üzerinde durulup deneysel değişkenlerin nasıl ele alındıkları ve yazarların bazı kuramsal görüş ortaklıkları incelenmektedir.
Bölüm III'ü deneysel araştırma oluşturmaktadır. Araştırmada, çağrışım kuramları üzerine kurulmakta ve -sözcük üretme ödevi- içerilmektedir. Orijinal olan çalışmada sözcüklerle uğraşanların getirdikleri yenilikler sunulurken Hebb'in kuramında süreç incelemesine ağırlık verilmekte ve Mednick'in kuramıyla ortak benzerlikler vurgulanmaktadır. Türk dilinde, sözcük üretme ödevi için araştırmada kullanılacak üç çeşit işlemin dayandığı önermeler ve varsayımlar sunulmaktadır.
Kullanılan yöntemde bir ön araştırma yapılarak ana araştırmada uygulanacak sözcükler saptanmıştır. Ana araştırma uygulamalarında, işlem ödevlerine geçilmeden, sonuçlan etkileyebilecek yirmi demografik değişken için düzenlenmiş soru dizisi deneklere verilmiştir. Denekleri, Boğaziçi Üniversitesi Fakültelerinin birinci ve ikinci sınıflarından rasgele seçilmiş 233 kişi oluşturmuştur. Bulguların (demografik ve işlemsel)
istatistik analizleri varsayımlar doğrultusunda geçerli sonuçlar verdiği saptanmış ve sonuçlar Hebb ve Mednick'in kuramsal görüşleri ışığında incelenmiştir.
Bölüm IV'te sonuçlar tartışılarak yorumlanmış ve bütünlenmiş sonuçlara tekrar göz atarken önerilere yer verilerek yaratıcılık konusuna çeşitli yollardan eğilmenin zorunluluğu üzerinde durulmuştur.
Son olarak kaynaklar ve ekler bölümü sunulmuştur. (Önsözden)
Dört bölümden oluşan bu çalışmanın birinci bölümünde, yaratıcılık alanında yer alan belli başlı kaynaklar verilirken çeşitli yazarların yaratıcılık sürecini nasıl ele aldıkları sunulmaktadır. Tanımların üzerinde durulurken verim, ürün ölçütleri de konu edilmektedir. Ayrıca ölçüt değişkenleri üzerinde durulmakta ve ölçerlerde yaratıcılık belirleyicileri arasındaki bağlantılara da dikkat çekilmektedir, ayrıca yaratıcı süreçte bilginlerin düşünce evreleri ve yaratıcılığa uygun ortam vurgulanmaktadır. Ek olarak yaratıcılığın ölçüm güçlüğüne karşın gerçekleştirilen yöntem ve sorunlar tartışılmaktadır. Kişilik özelliklerini vurgulayanlarla Maslow'un bütüncü görüşü ele alınırken, Rogers'in ruhsal tedavinin sağladığı güvenle iç özgürlüğün yaratıcılığa nasıl yol açtığı ve gelişim üzerindeki etkileri belirtilmekte ve Barron'un ruhsal sağlık boyutunda önemli yedi değişkeni üzerinde durulmaktadır. Bu bölümde son olarak eğitim ve sanayi dallarında uygulamalara değinilirken Batıda çeşitli üniversitelerin uyguladığı yöntemler ve sosyal ilişkiler vurgulanmaktadır. Torrance'nin düşünce gelişiminde çok önemli gördüğü yirmi ilke de açıklanmaktadır.
Bölüm II'de kuramsal ele alışlardan psikanaliz, hümaniter ve çağrışım yaklaşımları incelenmektedir.
Psikanalitik yaklaşımda Freud'un yaratıcılık konusunda düşünceleri açıklanırken ondan sonra gelen analistlerin yeni görüşlerine yer verilmektedir. Freud, sisteminde yüceltme savunmasının yaratıcılığı ruhsal bozuklardan ayıran kuramsal bir süreç olduğunu söylerken sanatta yaratıcılığı da cinsel ve saldırganlık enerjilerinin, kültürün onayladığı biçimde bilinçaltı sürecine bağlamaktadır. Ayrıca ego ruhbilimcileri, Jung taraftarları ve -Neo Freudian- adı altında tanınan bazı bilginlerinde görüşleri açıklanmaktadır. Rank'ın kuramına çok uygun olan MacKinnon'un çağdaş mimarlar üzerinde yaptığı ünlü araştırmaya yer verilirken yaratıcılığın gelişimi için gerekli bazı kurallar da göz önüne serilmektedir.
Hümaniter yaklaşımda yaratıcı yaşam-özgerçekleştirim-kavramıyla açıklanmaktadır. İç ve dış yaşam nitelikleri üzerinde durulurken yaratıcılıkta kadın/erkek ayrıcalıkları saptayan bir araştırma söz konusu edilmiş; Rogers'in çocuk gelişimindeki görüşleriyle ruhsal tedavilerde izlediği ruhsal olgunlukta görülen değer sürecine ve yön değişikliklerine yer verilmektedir.
Çağrışım kuramını ele alanlar yaratıcı düşüncede çağrışım yorumlarını incelemektedirler. Tanım, işlevsel yöntemler ve çağrışım örgütlenmeleri üzerinde durulurken bilişsel stili etkileyen kişilik yapısına değinilmektedir. Ayrıca ölçüm konusunda ünlü RAT çağrışım ölçeri üzerinde durulup deneysel değişkenlerin nasıl ele alındıkları ve yazarların bazı kuramsal görüş ortaklıkları incelenmektedir.
Bölüm III'ü deneysel araştırma oluşturmaktadır. Araştırmada, çağrışım kuramları üzerine kurulmakta ve -sözcük üretme ödevi- içerilmektedir. Orijinal olan çalışmada sözcüklerle uğraşanların getirdikleri yenilikler sunulurken Hebb'in kuramında süreç incelemesine ağırlık verilmekte ve Mednick'in kuramıyla ortak benzerlikler vurgulanmaktadır. Türk dilinde, sözcük üretme ödevi için araştırmada kullanılacak üç çeşit işlemin dayandığı önermeler ve varsayımlar sunulmaktadır.
Kullanılan yöntemde bir ön araştırma yapılarak ana araştırmada uygulanacak sözcükler saptanmıştır. Ana araştırma uygulamalarında, işlem ödevlerine geçilmeden, sonuçlan etkileyebilecek yirmi demografik değişken için düzenlenmiş soru dizisi deneklere verilmiştir. Denekleri, Boğaziçi Üniversitesi Fakültelerinin birinci ve ikinci sınıflarından rasgele seçilmiş 233 kişi oluşturmuştur. Bulguların (demografik ve işlemsel)
istatistik analizleri varsayımlar doğrultusunda geçerli sonuçlar verdiği saptanmış ve sonuçlar Hebb ve Mednick'in kuramsal görüşleri ışığında incelenmiştir.
Bölüm IV'te sonuçlar tartışılarak yorumlanmış ve bütünlenmiş sonuçlara tekrar göz atarken önerilere yer verilerek yaratıcılık konusuna çeşitli yollardan eğilmenin zorunluluğu üzerinde durulmuştur.
Son olarak kaynaklar ve ekler bölümü sunulmuştur. (Önsözden)
