#smrgSAHAF Za'îfî'nin Manzum Gülistan Çevirisi: Kitab-ı Nigaristan-ı Şehristan-ı Dırahtistan-ı Sebzistan -
Gülistan'ı Türkçeye çeviren 16. yüzyıl şairlerinden Za'ifi (öl. 964/1557'den sonra)'nin bazı eserleri üzerine bugüne kadar çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Fakat Gülistan çevirisi üzerine yapılan bir çalışma yoktur.
Zaifinin, Gülistan çevirileri arasında tamamen manzum olması bakımından önemli bir yere sahip olan ve Niganstan-ı Şehristan-ı Dırahtistan-ı Sebzistan adını verdiği çevirisiııin iki versiyonu bulunmaktadır. ilk yazdığı versiyonu aceleyle yazdığını, bu nedenle bu çeviride bazı hatalar olduğunu belirterek ikinci versiyonu kaleme aldığını belirtir. Ekle bulunan nüshalardan British Library (BL)'de bulunan nüsha ilk versiyondur. İstanbul Vakıf Hat Sanatları Müzesi (HSM), Paris Bibliothèque Nationale (BN) ve Free Library of Philadelphia (F)'da bulunan diğer üç nüsha ise çevirinin ikinci versiyonudur. İki versiyonun da elde olması, bir şairin bir eseri çevirirken nasıl bir yol takip ettiğinin belirlenmesi, çeviri sürecini gözler önüne sermesi açısından önemlidir.
Bu çalışmanın giriş bölümünde Za'ifinin yaşadığı dönem, dönemin edebi faaliyetleri, klasik edebiyatımızın ahlâk kitapları, Gülistan ve Giilistan'ın tespit edilebilen Türkçe çeviri ve şerhleri hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde Za'ifinin hayatı, edebi kişiliği ve eserleri üzerinde durulduktan sonra üçüncü bölümde Nigarisdan'ın konusu, sebeb-i telifi, Nigaristanle yapısı ve Gülistan karşılaştınlması, Aligniristan'da verin ve kafiye meselesi, imlâ özellikleri ve eserdeki atasözleri ve deyimler başlıkları altında Nigaristan incelenmiştir. Dördüncü bölümde eserin iki versiyonu tanıtılmış, nüshalarının tavsifi yapılmış; metin tespiti ile ilgili hususlar açıklanarak sonucun ardından Nigaristan'in transkripsiyonlu metni verilmiştir. Transkripsiyonlu metinde Zaifi'nin başlık verdiği her bölüm, karışıklığı önlemek ve takibi kolaylaştırmak için Romen rakamı ile numaralandırılmıştır. Eserin içerdiği sekiz babın her birine, bab başladığında bir kez Romen rakamı verilmiş ve her babdaki hiklyeler kendi içinde ayrıca numaralandırılmıştır, birinci bab: X - [1], X - [21, ...; ikinci bab XI - [IL xı -12). .. gibi. Ardından transkripsiyonlu metni oluştururken kullanılan HSM nüshasının fotokopisı verilmiştir.
Gülistan'ı Türkçeye çeviren 16. yüzyıl şairlerinden Za'ifi (öl. 964/1557'den sonra)'nin bazı eserleri üzerine bugüne kadar çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Fakat Gülistan çevirisi üzerine yapılan bir çalışma yoktur.
Zaifinin, Gülistan çevirileri arasında tamamen manzum olması bakımından önemli bir yere sahip olan ve Niganstan-ı Şehristan-ı Dırahtistan-ı Sebzistan adını verdiği çevirisiııin iki versiyonu bulunmaktadır. ilk yazdığı versiyonu aceleyle yazdığını, bu nedenle bu çeviride bazı hatalar olduğunu belirterek ikinci versiyonu kaleme aldığını belirtir. Ekle bulunan nüshalardan British Library (BL)'de bulunan nüsha ilk versiyondur. İstanbul Vakıf Hat Sanatları Müzesi (HSM), Paris Bibliothèque Nationale (BN) ve Free Library of Philadelphia (F)'da bulunan diğer üç nüsha ise çevirinin ikinci versiyonudur. İki versiyonun da elde olması, bir şairin bir eseri çevirirken nasıl bir yol takip ettiğinin belirlenmesi, çeviri sürecini gözler önüne sermesi açısından önemlidir.
Bu çalışmanın giriş bölümünde Za'ifinin yaşadığı dönem, dönemin edebi faaliyetleri, klasik edebiyatımızın ahlâk kitapları, Gülistan ve Giilistan'ın tespit edilebilen Türkçe çeviri ve şerhleri hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde Za'ifinin hayatı, edebi kişiliği ve eserleri üzerinde durulduktan sonra üçüncü bölümde Nigarisdan'ın konusu, sebeb-i telifi, Nigaristanle yapısı ve Gülistan karşılaştınlması, Aligniristan'da verin ve kafiye meselesi, imlâ özellikleri ve eserdeki atasözleri ve deyimler başlıkları altında Nigaristan incelenmiştir. Dördüncü bölümde eserin iki versiyonu tanıtılmış, nüshalarının tavsifi yapılmış; metin tespiti ile ilgili hususlar açıklanarak sonucun ardından Nigaristan'in transkripsiyonlu metni verilmiştir. Transkripsiyonlu metinde Zaifi'nin başlık verdiği her bölüm, karışıklığı önlemek ve takibi kolaylaştırmak için Romen rakamı ile numaralandırılmıştır. Eserin içerdiği sekiz babın her birine, bab başladığında bir kez Romen rakamı verilmiş ve her babdaki hiklyeler kendi içinde ayrıca numaralandırılmıştır, birinci bab: X - [1], X - [21, ...; ikinci bab XI - [IL xı -12). .. gibi. Ardından transkripsiyonlu metni oluştururken kullanılan HSM nüshasının fotokopisı verilmiştir.
