^{#smrgKİTABEVİ} 19. Yüzyılda Kırkkilise [Kırklareli] : Kırklareli Sancağı'nın Tarihi ve Coğrafi Açıdan Tasviri (1880) Adlı Esere Göre - 2023

Kırkkilise'nin (Kırklareli) ne zaman ve kimler tarafından kurulduğu ve eski isminin ne olduğu hakkında kesin bir bilgi bulunmamakla beraber bir yerleşim yeri olduğu bilinmektedir. M.Ö. 1200-513 Trakya tarihi ile paralellik gösteren şehir tarihi, eskiçağlarda İskitler, ardından Persler, Makedonlar, Galatlar, Roma ve Bizans Devleti'ne kadar pek çok kavim ve devlete ev sahipliği yapmıştır. Kırkkilise'nin Osmanlı topraklarına katılması ile ilgili ilk bilgilere XVI. ve XVII. yüzyıllarda yazılmış kaynaklarda rastlamaktayız. Çalışmamızın konusunu kapsayan yüzyıla gelindiğinde özellikle 1877-1878 Osmanlı-Rus Harbi'nden sonra Edirne vilâyetine bağlı altı sancaktan biridir. Bu dönemden tek başına vilayet olana kadar Kırkkilise, Edirne Vilayeti içinde yer almıştır. Bu durumda Kırklareli tarihi ile ilgili olarak çok fazla çalışmanın olmamasına neden olmuştur. Dolayısıyla Sancağın idari, demografik ve ekonomik durumuyla ilgili olarak ulaşılabilen kaynaklar sadece Edirne Vilâyet Sâlnâmeleri ve Devlet Sâlnâmeleridir. Bu nedenle Kırklareli tarihine katkıda bulunacak her eser bizim için kıymetlidir. Çalışmamızın konusu olan Kırkkilise doğumlu Melissinos Hristodulu'nun 1880 yılında Yunanca yazdığı Kırkkilise Sancağının Tarihi ve Coğrafi Açıdan Tasviri adlı eserinin Kırklareli tarihine önemli bir katkıda bulunacağını ummaktayız. Kitapta Kırklareli'nin tarihi, idari yapısı, kurumları, demografik ve ekonomik yapısı hakkında bilgiler verilmektedir. On beş bölümden oluşan eserde yazar sadece Kırklareli'ni değil çevresinde yaptığı seyahatlerde gördüklerini de okuyucuya aktarmıştır. Yunanca'dan Türkçeye çevrilerek hazırlanan çalışmamız Kırklareli tarihi açısından birinci elden kaynak niteliğinde olacaktır.

Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi, Devlet ve Edirne Vilayet Salnameleri ile Kırklareli tarihi ile ilgili kitap ve makaleler taranarak hazırlanan çalışmamız Giriş bölümünü takiben üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde ilk çağlardan itibaren bir yerleşim yeri olarak bilinen Kırklareli hakkında bilgiler verilerek fethinden XIX. yüzyıla kadar olan siyasi yapılanması üzerinde durulmuştur. XIX. yüzyılda Kırklareli'de (Kırkkilise) Sosyal, Kültürel ve Siyasi Hayat başlığını taşıyan Birinci Bölümde ilin isminin menşei, nüfusu, mahalleleri, okulları, dini binaları ve ekonomisi anlatılmaktadır. Böylece İkinci Bölümü oluşturan Melissinos Hristodulu'nun 26 Ekim 1880 tarihinde Atina'da kaleme aldığı Kırkkilise Sancağı'nın Tarihi ve Coğrafi Açıdan Tasviri adlı eserin tanıtımı yapılmadan önce XIX. yüzyıl başlarında Kırklareli anlatılarak eserin daha iyi anlaşılması ve karşılaştırılması sağlanacaktır. Bu bölümde ilk olarak Hristodulu'nun biyografisi verilerek eserin özellikleri üzerinde durulmuştur. Kırklareli ve kazalarının nüfus, eğitim, sanayi ve ticaret konularının anlatıldığı bölüm onbeş başlık altında hazırlanmıştır. Üçüncü Bölüm, eserde önemli bir yer ayrılan maarifsever abonelerin (önalım yapanların) listesine ayrılmıştır. Burada kitabı ısmarlayanların isimlerine tek tek yer verilmiştir. Bu liste bize kitabı alanların yaşadığı bölge ve iş grupları hakkında bilgiler vermektedir. Ayrıca, o günün koşullarında bu kitabın basılacağının çok geniş bir coğrafyada hatta ülke topraklarının dışında bile duyulmuş olması dikkat çekicidir.

Ekler bölümünün birinci kısmında okuyuculara daha detaylı bilgiler vermek amacı ile Hiristodulu'nun kitabının Yunancadan Türkçeye tam çevirisine yer verilmiş. İkinci kısma da kitabın Yunanca orijinal metni koyulmuştur.

20 Aralık 1924 gününe kadar ilin adı kaynaklarda Kırkkilise olarak yer almış, bu tarihten sonra Kırklareli'ne dönüşmüştür. Dolayısıyla çalışmamızda XIX. yüzyıldaki ismi olan Kırkkilise kullanılmıştır.

Çalışmamızın metin kısmı Doç. Dr. V. Türkan DOĞRUÖZ tarafından hazırlanmış olup Yunancadan günümüz Türkçesine çevirisi Doç. Dr. İbrahim KELAĞA AHMET tarafından yapılmıştır. Yoğun çalışma ortamında zaman ayırarak bize bu eseri kazandıran Doç. Dr. İbrahim KELAĞA AHMET'e teşekkürlerimi sunarım. - V. Türkan DOĞRUÖZ & İbrahim KELAĞA AHMET, Kırklareli, 2023

İÇİNDEKİLER
Önsöz
Giriş
Birinci Bölüm: XIX. Yüzyılda Kırkkilise'de (Kırklareli) Sosyal, Kültürel ve Siyasi Hayat
İkinci Bölüm: Kırkkilise Sancağı'nın Tarihi ve Coğrafi Açıdan Tasviri (1880) Adlı Eserinin İncelenmesi
2.1. Melissinos Hristodulu'nun Biyografisi
2.2. Eserin Tanıtımı
2.3. Eserin Bölümleri
2.3.1. Genel Olarak Trakya'ya Dair
2.3.2. Kırkkilise Sancağı'na Dair
2.3.3. Kırkkilise
2.3.4. Pınarhisar
2.3.5. Vize (Vizii)
2.3.6. Lüleburgaz
2.3.7. Babaeski
2.3.8. Midye
2.3.9. Agathopolis (Ahtapol
2.3.10. Tırnova
2.3.11. Kofçaz
2.3.12. Nüfus
2.3.13. Eğitim Konuları
2.3.14. İklim
2.3.15. Sanayi ve Ticaret
Üçüncü Bölüm: Maarifsever Abonelerin (Ön Alım Yapanların) Listesi
Ek 1: "Melissinos Hristodulu'nun Kırkkilise Sancağının Tarihi ve Coğrafi Açıdan Tasviri" Başlıklı Eserinin Çevirisi
Kırkkilise Sancağı'nın Tarihi ve Coğrafi Açıdan Tasviri
I. Bölüm: Genel Olarak Trakya'ya Dair
Iı. Bölüm: Kırkkilise Sancağı'na Dair
Iıı. Bölüm: Kırkkilise
Iv. Bölüm: Pınarhisar
V. Bölüm: Vize (Vizii)
Vı. Bölüm: Lüleburgaz
Vıı. Bölüm: Babaeski
Vııı. Bölüm: Midye
Ix. Bölüm: Agathopoli (Ahtopol)
X. Bölüm: Tırnova (Küçük)
Xı. Bölüm: Kofçaz (S.56)
Xıı. Bölüm: Nüfus (S.56)
Xııı. Bölüm: Eğitim Konuları
Xıv. Bölüm: İklim
Xv. Bölüm: Sanayi ve Ticaret
Maarifsever Abonelerin (Önalım Yapanların) Listesi (S.85-103)
Atina'da Bulunan (Mukim)
İstanbul'da Mukim Aboneler
Çorlu'da (Tiroloi) Bulunan Aboneler
Tekirdağ'da Bulunan Aboneler
Edirne'de Bulunan Aboneler
Edirne Karaagaç'ta Bulunan Aboneler
Filibe'de Bulunan Aboneler
Kırkkilise'de Bulunan Aboneler
Üsküp'te (Skopos) Bulunan Aboneler
Altınköy'de (Efkario) Bulunan Aboneler
Kayalı'da (Petra) Bulunan Aboneler
Pınarhisar'da Bulunan Aboneler
Çongara'da Bulunan Aboneler
Kaynarca'da (Yenna) Bulunan Aboneler
Yenice'de (Skepasto) Bulunan Aboneler
Vize'de Bulunan Aboneler
Lüleburgaz'da Bulunan Aboneler
Babaeski'de Bulunan Aboneler
Tırnova'da Bulunan Aboneler
Ek 2: "Melissinos Hristodulu'nun Kırkkilise Sancağının Tarihi ve Coğrafi Açıdan Tasviri" Başlıklı Eserinin Tam Metni