^{#smrgKİTABEVİ} Al-Bilad al-Arabiyya fi al-wathaiq al-Uthmaniyya - Osmanlı Belgelerinde Arap Vilayetleri (Cilt 9) : 10. Hicri Yüzyıl 16. Miladi Yüzyılda Endülüs Müslümanları ve Fas Hükümeti - 2020

Bu kitap IRCICA'nın yayınladığı Osmanlı Arşiv Belgeleri Işığında Arap Ülkeleri Tarihi Serisinde yer almaktadır. İki kısım olarak düzenlenmiştir: ilk kısımda Endülüs Müslümanları ile Osmanlı Devleti arasındaki ilişkileri yansıtan belgeler, ikincisinde ise 16. yüzyılda Fas İdaresi hakkındaki belgeler yer almaktadır. Bu kapsamıyla bu cilt, IRCICA'nın bu yayınlar serisinin coğrafî alanını Batı'ya doğru genişletmiştir; 2010, 2011 ve 2014'te yayınlanan ilk üç ciltte Osmanlı Sultanları I. Selim (1512-1520) ve Kanuni Süleyman (1520-1566) dönemlerinde Arap ülkelerini ilgilendiren konulardaki belgeler yer almaktadır. 2015'te yayınlanan dördüncü cilt Sultan II. Selim (1566- 1574) zamanında Haremeyn (Mekke ve Medine) ile ilgili belgeleri kapsamaktadır. 2017'de basılan beşinci ve altıncı ciltlerde yine II. Selim dönemine ait, Irak ile ilgili belgeler bulunmaktadır. Her ciltte seçilmiş belgelerin resimleri, Arapça tercümeleri ve inceleme metinleri yer almaktadır. Temel amaç çalışma dili Arapça olan tarihçilerin ve araştırmacıların bu asıl belgelere erişimini kolaylaştırmaktır.

Kitabın ilk kısmı üç bölümden meydana gelmiştir: “Şerif Muhammed el-Şeyh ve Şerif Abdullah el-Galib Dönemi”; “Şerif Abdul-Malik Dönemi” ve “Şerif Ahmed el-Mansur Dönemi”. Belgelerde öne çıkan konulardan bazıları Osmanlı Devleti'nin Gırnata'nın düşüşünden sonra Endülüs Müslümanlarına verdiği önem, onların kendi topraklarında yaşamaya devam etmelerini sağlayacak girişimlerde bulunmasını engelleyen faktörler, ve bunlara rağmen farklı biçimlerde sağlamayı başardığı yardımlar, özellikle gruplar halinde İspanya kıyılarından Osmanlı topraklarının çeşitli bölgelerine geçmeleri için sağladığı imkânlardır. Yazara göre Osmanlılar Gırnata'nın düşüşünden önce Endülüs'e ulaşmayı başarsalardı tarihin akışı değişecek, Endülüs Müslümanları Arap kültürel kimlikleriyle orada yaşamlarını sürdüreceklerdi. Kitabın ikinci kısmı ise özellikle Saadi döneminde Fas ile Osmanlı Devleti'nin ilişkilerine değinen belgeleri kapsamaktadır. Bu kısım için seçilmiş belgeler özellikle, bu ilişkilerin başka kaynaklarda bulunamayacak yönleri üzerinde yoğunlaşmıştır.