^{#smrgKİTABEVİ} Angora'dan Ankara'ya Bir Başkentin Doğuşu (1919 - 1950) - 2023

Angora'dan Ankara'ya, kendi içinde uzanan bir yolculuk… Hem zaman hem mekân bakımından başkentin hikâyesi bir bütünlük ve tutarlılık teşkil ediyor. Ankara'nın inşası, imarı ve şehirleşme süreci yüzüncü yılını geride bırakmış bir ülkeye dair çok fazla şey söylüyor. Ankara'yı okumak, onun başlangıç ve oluşumuna nüfuz etmek bir bakıma Türkiye'yi somut koşulları içinde anlamak demektir. Şehir tarihi açısından Ankara ile ilgili ideolojik tespitler, birtakım genelgeçer kıyaslama ve betimlemeler son derece kısıtlayıcı kalmaktadır.

Oysa kitabın yazarı Jean-François Pérouse burada zor olanı başarıyor, gerçekliğin yükünü üstlenerek tek kelime ile bir şehrin envanterini tutuyor. Yerleşim yerlerini, yapıları, meydanları, sokak ve caddeleri, ilçeleri adım adım tespit etme ve tanımlama çabasını üstleniyor. Pérouse, ele aldığı dönem içinde, başkent olmaya giden bir süreci neredeyse gün gün takip ediyor.

İncelenen zaman dilimi içinde olup biten olaylar yalnızca siyasal bir kadronun ufkuna hapsedilmiyor, kurucu isimlerle birlikte tüm toplumsal ilişkiler, çıkar ağları, her türlü imkân ve yoksunluklar, yaşam tarzları, idealler, nüfus, konut ve barınma ihtiyacı gibi gündelik ihtiyaçların bir şehre nasıl kimlik kazandırdığı gösteriliyor, tüm bu oluşumlar bir toplumun zihniyetini de yansıtıyor.

Pérouse, imparatorluk bakiyesi bir ülkenin başkenti olma yolunda, özellikle imar ve şehirleşme sürecine odaklanıyor. Bu koşulları yaratan tüm karar vericilerin, yöneticilerin şehir planlamacıların ve mimarların yanısıra planlar, haritalar, bütçeler, kronolojiler, en zengin verileriyle birlikte, Ankara'yı, bir ulusun başkentini anlamlı bir çerçeveye yerleştiriyor.

Angora'dan Ankara'ya aynı zamanda Ankara'yı çeyrek yüzyıl mesken edinmiş bir yayınevinin Cumhuriyet'in yüzüncü yılına armağanı olarak okuruyla buluşmaktadır.

İÇİNDEKİLER
Ertelenmiş Bir Basım için Giriş
Ankara Tarihine İlişkin Genel Eserler
Uzman Tarih Eserleri
Mimari ve Kentsel Planlama Yaklaşımı
Tanıklıklar
(Ek) Bibliografya
Kısaltmalar
Epigraf
Giriş
Birkaç Ön Bilgi
Bir Dönüm Noktasında Koşullara Bağlı Bir Çalışma mı?
"Neden Ankara?"
"Bir Başkentin Doğuşu"
"Konunun" Tanımlanması
Başkent, İlginç Bir "Konu" mudur?
Bir İmar Sürecinin İncelenmesi
Kaynaklar ve Yöntemler
Hangi Kaynaklar? Önyargılar ve Sınırlar
Yöntem Sorunları
Birinci Bölüm: Eski Bir Anadolu Şehrinin Keskin Dönüşümü
Nitelikleri Olmayan Bir Taşra Başkenti mi?
Yarı Kırsal Fizyonomiye Sahip Ahşaptan ve Kerpiçten Yapılmış Bir Şehir
Son Zamanlardaki Kargaşaların İzleri ve Toplumsal ve Kentsel Alanların Geleneksel Örgütlenmesi
Geç Osmanlı Şehirciliğinin İzleri
Şehirde Bilinen Bir Güzergâh: 27 Aralık 1919'da Mustafa Kemal'in Ankara'ya Gelişi
Savaşın Şaşkınlığı: Sığınak Şehir, İsyancı Şehir ve Askerî Şehir
Kentsel Alanın Krizi ve Askerîleşmesi
Yeni Bir Topolojiye Doğru: Yerlerin Yeniden Tahsis Edilmesi
"Angora'nın Başkent Oluşu": Rastlantılar ve Zorunluluklar
Hızlı Ama Haklı Bir Karar
Tartışmalar, Yorumlar ve Spekülasyonlar
Tepkiler: Şaşkınlık, Kötü Niyet ve Karşı Koyma
Ekler
İkinci Bölüm: Hayal Kırıklığı Yaratan Yarınlar (1923-1928): Aciliyet, Doğaçlama ve İlk Planlama Tedbirleri
Eski ve Yeni Kadrolar: Yasal ve Ekonomik Zorunluluklar
Uygun Bir Belediyenin Kurulması
Bakanlık İnisiyatiflerinin Dağılması
İlk İstimlak Tedbirleri: İhtiraslar ve Çelişkiler
"Ebniye Kanunu'nun" Devam Etmesi ve "Kadastro Kanununun" Kabulü
Daha Hızlı Barındırmak ve İnşa Etmek: İhtiyaçlar, Zorluklar ve Gerçek İcraatlar
Kaç Bina? Hassas Bir Tahmin
Konut Krizi ve İfadeleri
İmarın Önündeki Engeller: Meydan Okumadan Meydan Okumaya
Kısmi İmar Planları: C. Ch. Lörcher'in Yeterince Takdir Edilmeyen Katkısı
İlk Coğrafi Değerlendirme: Kentsel Yeniden Yapılanmanın Başlangıcı mı?
Geçicilikten Çıkmak için: 1927-1928 Tarihli İmar Yarışması
Belirleyici Bir Kararın Doğuşu
Yarışmanın Düzenlenmesi: Prosedürler ve Talimatlar
Jüri, Kararı ve Üç Ön Proje
Üçüncü Bölüm: Planlanan İmarın Sıkıntıları ve Talihsizlikleri: Normdan Sapmalara (1929-1938)
Hermann Jansen'in Zaferi ve Tahliyesi: Ölü Doğan İnşaat Planları Dönemi
Ankara Şehri İmar Müdürlüğü'nün Kurulması ve Değişimi
Jansen'in İlk Planı: "Varış Çizgisine Doğru İlerleme mi"?
Jansen'inin İkinci Planı ve "Büyük Projeler"
Yetki Kaybı, Talimatların İhlal Edilmesi ve Planın Uygulanmasının Önündeki Engeller
Belediyeye Atanma ve Jansen'in "Ayrılması"
İkame Aktörler, Tamamlayıcı Aktörler ve Alman Etkileri
Belediyenin Yeni İşlevleri: Nöbet Değişimi mi?
Bakanlıklar, Müdürlükler ve Milli Özel Sektör: Daha İyi Bir İstişare mi?
Şehircilik Konusunda Cermen Etkisinin Doruğu
Kentsel Gelişmenin Zıt Gerçekliği: Düzensizlik ve Yeniden Dağıtım
İlân Edilmiş İnşaatlar, Devam Eden Konut Krizi ve Kaçak Yapılar
Yoğunluk Sorunları ve Biçim Seçimleri
Yapı Kooperatiflerinin Umut Verici Şekilde Devreye Girmesi
Parçalanmanın Başlangıcı ya da "Ankara'nın Öbekleşmesi"
Ağların Seçilerek Kurulması
Ekler
Dördüncü Bölüm: Atatürk Sonrası Ankara (1939-1950) Ölçek, Ritim Değişikliği ve Geç Uyum Girişimleri
Baskılar, Yeni Ufuklar ve Yasal Girişimler
Savaş Bağlamı, Bekle Gör Yaklaşımı ve Kısmi Tepkiler
Gerçek Ama Çok Yavaş Bir Farkındalık
Haziran 1948 Tarihli Yasalar: İçerik ve Kapsam
Yeni Modeller, Yeni Uygulamalar mı?
Şehirden Büyükşehire: Dağılma, Yeni Konut Şekilleri ve Yeni Merkeziyetler
Demografik Kopuşlar ve Ölçeğin Değişmesi
Konut Biçimleri, Konut Politikası, Kooperatif ve Gecekondu
Kentsel Mekânın Yeni Bir Farklılaşmasına ve Yeni Bir Örgütlenmesine Doğru mu Gidildi?
Kamu Şebekeleri ve Teçhizatları: Çabalar ve Eşitsizlikler
Prestij Cazibesi: Şehre Karşı Anıt
Saraçoğlu Mahallesi: Kaçınılmaz Bir Sapma mıdır?
TBMM'nin Üçüncü Binası: Prestijin Bedeli
Anıtkabir: Başkent için Görkemli Bir Mozole
Genel Sonuç
1950 Bilançosu Nedir? Kaçırılmış Bir Fırsat mı?
1993'te Bu Kurucu Yıllardan Geriye Ne Kaldı?
Son Söz Olarak: Ankara, Marjinalleşmiş ve Askıya Alınmış Bir Başkent midir?
METİN DIŞI BELGELER
Yayımlanmamış Belgeler
EKLER
İmarın Önemli Aktörleri/Tanıkları
1920 ila 1950 Yılları Arasında Ankara Valileri ve Belediye Başkanları
Valiler
Belediye Başkanları
Kent Planlaması ve Mimari Kronoloji
Yasal-Kurumsal Kronoloji: İmarın Çerçeveleri
Ekonomik Kronoloji
Dergiler
Mimar/Arkitekt
Dergideki Anonim ya da Kolektif Makaleler
Belediyeler Dergisi ve Sonraki Şekli İller ve Belediyeler Dergisi
Dergideki Anonim ya da Kolektif Makaleler
Karınca Dergisi
Dergideki Anonim ya da Kolektif Makaleler
Mimarlık Dergisi
Dergideki Anonim ya da Kolektif Makaleler
Kaynakça
Eser ve Eser Bölümleri (Kitap?)
Makaleler
Basın
Ek Kaynaklar