#smrgKİTABEVİ Antalya Cumanın Camii: Mimari Tarihi ve Bizans Kökeni Rölöve - Yapı Analizi - Anıt Koruma ve Bakımı: Adalya Suppl. 9 - Die Cumanın Camii in Antalya. Ihre Baugeschichte und ihre byzantinischen Ursprünge Bauaufnahme - Bauforschung - Denkmalpflege -
Bizans kökenli Cumanın Camii, üç değişik plan tipinin, yüzyıllar boyunca ayrı ayrı yapı evreleri olarak tek bir kilise yapısında gerçekleştirildiği bir örnektir: Kare içine alınmış merkezi haç şekilli plan tipinden kubbeli, kapalı Yunan Haçı plan tipine, sonra uzunlamasına eksenli galerili bazilikal plan tipine geçilmiş ve en sonunda da camiye dönüştürülmüştür.
Yapının detaylı analizi ve hâlâ barındırdığı delilleri içeren hassas rölöveleri ışığında, arkeolojik sondajlar ve tarihi yapı analizi bilimsel metotları yardımıyla, birbirini izleyen yapı evrelerinin restitüsyonu gerçekleştirilerek, evrelerinin Anadolu Bizans mimarlığı içindeki tipolojik ve kronolojik yeri araştırılmıştır.
Çalışma iki ana bölüm ile bir katalog bölümünden oluşmaktadır.
I. Bölüm, araştırma tarihine değinen kısa bir giriş, tarihsel ve topografik bakış ile çalışmanın özünü oluşturmaktadır: Mevcudun dökümantasyonu, yedi ayrı yapı evresinin birbirinden ayırd edilmesi ve restitüsyonu ile tarihlemesi ve Bizans kilise mimarlığı içinde aldığı yer, bu bölümde yer almıştır.
II. Bölüm, “Antik ve Erken Bizans Dönemi'ne Ait Bina Kalıntıları ve Devşirme Taşlar”a adanmıştır: Olası öncü yapılar, kilisenin yapımında devşirme olarak kullanılmış çeşitli mimari elemanlar, bunların dekoratif ve bezeksel özelikleri yanında lahitler, mezarlar, duvar resimleri, graffitiler ve yazıtlar da bu bölümde incelenmiştir.
Son bölümü çevrede dağınık olarak tespit edilmiş olan Antik ve Bizans Dönemi'ne ait devşirme malzemeler ile mimari elemanların tanıtıldığı katalog oluşturmuştur.
Bizans kökenli Cumanın Camii, üç değişik plan tipinin, yüzyıllar boyunca ayrı ayrı yapı evreleri olarak tek bir kilise yapısında gerçekleştirildiği bir örnektir: Kare içine alınmış merkezi haç şekilli plan tipinden kubbeli, kapalı Yunan Haçı plan tipine, sonra uzunlamasına eksenli galerili bazilikal plan tipine geçilmiş ve en sonunda da camiye dönüştürülmüştür.
Yapının detaylı analizi ve hâlâ barındırdığı delilleri içeren hassas rölöveleri ışığında, arkeolojik sondajlar ve tarihi yapı analizi bilimsel metotları yardımıyla, birbirini izleyen yapı evrelerinin restitüsyonu gerçekleştirilerek, evrelerinin Anadolu Bizans mimarlığı içindeki tipolojik ve kronolojik yeri araştırılmıştır.
Çalışma iki ana bölüm ile bir katalog bölümünden oluşmaktadır.
I. Bölüm, araştırma tarihine değinen kısa bir giriş, tarihsel ve topografik bakış ile çalışmanın özünü oluşturmaktadır: Mevcudun dökümantasyonu, yedi ayrı yapı evresinin birbirinden ayırd edilmesi ve restitüsyonu ile tarihlemesi ve Bizans kilise mimarlığı içinde aldığı yer, bu bölümde yer almıştır.
II. Bölüm, “Antik ve Erken Bizans Dönemi'ne Ait Bina Kalıntıları ve Devşirme Taşlar”a adanmıştır: Olası öncü yapılar, kilisenin yapımında devşirme olarak kullanılmış çeşitli mimari elemanlar, bunların dekoratif ve bezeksel özelikleri yanında lahitler, mezarlar, duvar resimleri, graffitiler ve yazıtlar da bu bölümde incelenmiştir.
Son bölümü çevrede dağınık olarak tespit edilmiş olan Antik ve Bizans Dönemi'ne ait devşirme malzemeler ile mimari elemanların tanıtıldığı katalog oluşturmuştur.
