^{#smrgKİTABEVİ} Birinci Dünya Savaşı'nda Cihat ve İslam -

Birinci Dünya Savaşı'nda Cihat ve İslam¸ Christiaan Snouck Hurgronje'nin “Almanya'da Üretilmiş Kutsal Savaş” başlığını taşıyan 1915 tarihli ünlü makalesinin yüzüncü yılında, Leiden Üniversitesi'nde gerçekleşen konferanstaki bildirileri bir araya getiriyor. Birinci Dünya Savaşı sırasında “büyük cihat” ilanı fikrinin Almanya'daki kökenlerine dikkat çeken Snouck Hurgronje, döneminde oldukça önemli tartışmalara yol açmıştı. Buradan hareketle Osmanlı cihadının farklı veçhelerini inceleyen akademisyenler, uzun soluklu tartışmalara ışık tutuyor: Cihadın imparatorluk içerisindeki ve dışarısındaki etkileri nelerdi? Almanya ve İngiltere, cihat ilanı üzerinde ne kadar belirleyici olmuştu? Osmanlı İmparatorluğu'nun daha önceki cihat ilanları ile cihad-ı ekberin farkı neydi? Ve o bitmeyen tartışma: Osmanlı cihadı tamamen başarısız mı olmuştu?

Osmanlı İmparatorluğu'nda İslâm'ın araçsallaştırılmasını inceleyen akademisyenler, ordunun seferberliğinde, Müslüman kadınların harekete geçmesinde, dönemin edebiyatında ve mimarisinde cihat propagandasının izlerini sürüyor. Birinci Dünya Savaşı sırasında Osmanlı İmparatorluğu'nda, Avrupa'da ve Ortadoğu'daki tartışmaları kapsamlı bir şekilde ele alan bu makaleler, bu kritik döneme ilişkin bütünlüklü bir çerçeve sunuyor.

İÇİNDEKİLER
İNCELEMELER
YAZAR
Önsöz
Giriş: Osmanlı Cihadı, Alman Cihad ve Savaşın Kutsallaştırılması
Erik Jan Zürcher
Snouck Haklı mıydı ve Cihat "Alman Malı" mıydı?
Cihat İlanı Kimi Hedefliyordu?
Cihat Çağrısı Hangi Yollarla Duyuruldu?
Cihat İlanı Başarısızlıkla mı Sonuçlandı?

1 Christiaan Snouck Hurgronje, "Kutsal Savaş" ve Sömürge Kaygıları
Léon Buskens
Giriş
Snouck Hurgronje'nin Almanya'da Üretilmiş Tehlikeli Entelektüel Silahları Etkisiz Hale Getirmesi
Becker ve Snouck Hurgronje Arasındaki Atışmalar
Polemikte Müteakip Gelişmeler
Tartışmadaki Başlıca Temalar
Snouck Hurgronje'nin Kişisel Deneyimlerinin Etkisi
Akademik Savaş Faaliyetleri
Son Gelişmeler (Nachleben)
Sonuç: Kültürel Eleştiri olarak Şarkiyatçılık

2 Osmanlıların Cihat İlanı
Mustafa Aksakal
Christiaan Snouck Hurgronje'nin "Made in Germany" Kutsal Savaşı (1915)
1914'ten Önce Osmanlı Sözlüğünde Cihadın Yeri
1914'te Osmanlı Cihadı
Sonuç

3 Siyasal İslâm'ı Kullan(ma)mak: Alman İmparatorluğu ve Yakındoğu ve Ortadoğu'daki Başarısız Propaganda Kampanyası, 1914-1918 ve Ötesi
Tilman Lüdke
Giriş
Alman-Osmanlı İttifakı
İslâm Algıları
Panislâmizme Karşı Müslüman Milliyetçilik: Gerçek mi Kuruntu mu?
Siyasal Hatalar: Jön Türkler ve Sultan-Halife
İslâm'da Reform
Cihad-ı Ekber İlanı: Hayal Kırıklığı
Alman Propaganda Operasyonları: Doğu İstihbarat Ofisi (DİO)
DİO'nun İç Örgütlenmesi
Sonuç

4 Osmanlı Cihadının Yurtiçi Boyutu: Dinî Motiflerin ve Din Adamlarının Osmanlı Ordusunun Seferberliğindeki Rolü
Mehmet Beşikçi
Giriş
Bir Askerî Gereklilik Olarak Cihat Retoriği
Cihat Risaleleri ve "Askere Din Kitapları"
Sözlü Propaganda
İmamlar ve Vaazları
Ordu İmamları
Cihat Retoriği Gerçekten Etkili Oldu mu?
Cihat ve Anadolu Alevileri
Sonuç

5 Propaganda mı, Kültür Savaşı mı?: Birinci Dünya Savaşı Dönemi Türk Edebiyatında Cihat, İslâm ve Milliyetçilik
Erol Köroğlu
Seferberlik Sırasındaki Şiirsel Propaganda
Tevfik Fikret Cihat Propagandası mı Yaptı, Yoksa Yapar Gibi mi Yaptı?
Savaş Karşıtı Bir Şair Olarak Tevfik Fikret
Tipik Cihat Propagandası Metinleri
Ziya Gökalp Şiirinde Din ve Milliyetçilik İlişkisi

6 Cihadın Kadın Yüzü: 20. Yüzyıl Başında Osmanlı Müslüman Kadınları ve Savaş
Nicole van Os
Giriş
Askerler İçin Hediyeler
Balkan Savaşları
Osmanlı Müslüman Kadınları ve Cihat İlanı
Sonuç

7 Mimari Cihat: Bir Propaganda Aracı Olarak Wünsdorf "Halbmondlager" Camii
Martin Gussone
Cihat Kavramının Parçası Olarak Müslüman Savaş Esirleri İçin Özel Kamplar
Wünsdorf Camii'nin Tasarımı: Propaganda Aracı Olarak Mimari
Kitabeler ve Hat Programı
Aktörler
Savaş Esirleri Kamplarıyla ve Kamplarında Propaganda
Cihat Konseptinin ve Bununla İlgili Propagandanın Başarısı ve/veya Başarısızlığı
Sonrası

8 Savaş, Propaganda ve Mimari: Birinci Dünya Savaşı'nda Cemal Paşa'nın Şam'da İslâm Mimarisini Restorasyonu
Hans Theunissen
Mısır'ın İkinci Fatihi
İkinci Selahaddin
Suriye'nin Mutlak Hâkimi

9 Halife Olacak Adam: Birinci Dünya Savaşı'nda Şerif Hüseyin Propagandası
Joshua Teıtelbaum
Propaganda Nedir ve Birinci Dünya Savaşı'ndaki Özellikleri Nedir?
Savaş Arifesinde Hilafet: Osmanlılar, İngilizler, Araplar ve Haşimiler
Birinci Dünya Savaşı'nda Şerifi Propagandası: Metin ve Eylem
"Arap Milletinin Kralı"
"Allah'ın Kanununun (Sünnetullah) Büyük Uygulayıcısı"
Propaganda olarak Simgeler ve Gösteri

10 "Aldatıcı" Bir Alman Aşkı: Müslüman Dünyasında Birinci Dünya Savaşı'yla İlgili Reşid Rıza'nın Algıları
Umar Ryad
Erken Dönem Alman-Osmanlı İttifakı
Osmanlıcılığa Karşı Arapçılık
"Aldatıcı" Bir Alman Aşkı
Osmanlılar Bir "Avrupa" Savaşında
Birinci Dünya Savaşı: İslâmî Olmayan Savaş
Arap Sorunu
İleriye Doğru Bir Bakış: Savaşın Ardından
Sonuç

11 Greenmantle'da John Buchan'ın İngiliz-Tasarımı Cihadı
Ahmed K. al-Rawi
Buchan'ın Kurgusunun ve İdeolojisinin Arka Planı
Buchan'ın Greenmantle'ı
Greenmantle'ın Konusu
Greenmantle ve Tarihsel Kökleri
Greenmantle'ın Prototipleri
Sonuç
İsim Dizini
Genel Dizin