^{#smrgKİTABEVİ} Bizans Anadolusu'nda Askeri ve İdari Bir Sistem Thema Sistemi -

VII. ve VIII. yüzyıllarda Bizans İmparatorluğu, önce Sasanilerin ardından İslam'ın ortaya çıkmasıyla beraber de Müslüman Arapların ciddi saldırılarıyla yüzleşmek zorunda kalmıştır. Bu çerçevede İmparatorluk, Müslüman Arap saldırılarının olumsuz etkilerini en az indirmek ve bu saldırılara karşı koymak için ilk uygulama alanı Anadolu'da toprağa dayalı idarî, askerî ve sosyo-iktisadî bir sistem kurmuştur. Tarihî kaynaklarda "thema" olarak adlandırılan bu sistemin VII. yüzyılın ikinci yarısından itibaren kurulduğu görülmektedir. Geç Roma döneminde başlayan eyaletlerdeki "askerileşmenin" bir devamı olarak görülen ve kaynaklarda "thema" olarak adlandırılan bu sistem, imparatorluğun varlığını devam ettirmesinin en önemli unsurudur. Bu sistemin temelleri, VII. yüzyılda atılmış olup XI. yüzyılın ortalarında sistem, dönem imparatorlarının uygulamış olduğu yanlış idarî, askerî ve ekonomik politikalardan dolayı bozulmuştur. Kaynaklardan anlaşılan, VII. yüzyılın ortalarından VIII. yüzyılın ortalarına kadar Anadolu'da beş büyük thema kurulmuştur ve VIII. yüzyılın ortalarından X. yüzyılın sonuna kadar bu büyük themaların bölünmesiyle de thema sayısı on altıya ulaşmıştır. Bu çalışmanın amacı, bu thema bölgelerinin tarihi, idarî, askerî yönetimi ve coğrafyalarını, Bizans ve Arap kaynakları ışığında incelemektir.