^{#smrgKİTABEVİ} Bursa Hassa Harç Eminliği: Osmanlı Taşrasında Bir Maliye Kurumu - 2006

Elinizdeki eser, hakkında çok az şey bilinen bir kurumu, Bursa Hassa Harç Eminliği'ni ele alıyor. Osmanlı İmparatorluğu'nun birkaç şehrinde bulunan hassa harç eminlikleri, ilgili hiçbir müstakil araştırmanın yapılmadığı ender kurumlardandır. Kuruma yönelik ilgisizliğin birçok nedeni vardır. Bunlardan belki en önemlisi, eminliklerin, bulundukları kentlerde üstlendikleri işlevin öneminin farkedilememiş olmasıdır. Bununla birlikte, taşradakilere göre başkentteki eminliklere görece fazla ilgi duyulduğu bilinmektedir. Birçok araştırmada, farklı amaçlar için de olsa gerek İstanbul gerekse Galata hassa harç eminliklerinin muhasebeleri kullanılmıştır.

Araştırma, Osmanlı İmparatorluğu'nun malî ve sosyal bunalımlarla girdiği 17. yüzyılın ilk yirmi yılını kapsamaktadır. Eski savaş gücünü görece kaybeden devlet, bu dönemde, 1593-1606 yıllan arasında Avusturya, 1603-1612 ve 1615-1618 yıllan arasında da İran'la savaşmıştır. Belirgin bir zaferle sonuçlanmayan bu savaşlar, malî sıkıntıları daha da artırmıştır. Diğer taraftan, Celâli isyanları bu dönemde yoğunlaşmış, Anadolu'nun neredeyse tamamını sarmıştır. Ayaklanmaların siyasî ve sosyal düzeni tehdit ettiği 1603-1609 yılları arasında devlet, hem asilerle hem Avusturya hem de İran'la savaşmak zorunda kalarak kısa süreli büyük sarsıntılar yaşamıştı. Bununla birlikte Batı Avrupa'da savaş teknolojisinde yaşanan gelişmelere ayak uydurmak isteyen devletin, orduyu modernleştirmek ve savaşları finanse etmek için yeni kaynaklar yaratmaya çalıştığı bilinmektedir. Yarım asır önceki savaş gücüne kavuşmak için yaptığı yatırımlar ve nakit bunalımını aşmaya dönük girişimlerle geçen bu dönem, devlet açısından gerçekten kritik bir evreyi oluşturmaktaydı. (Önsözden)