#smrgKİTABEVİ Bütün Öyküleri 2 Cilt TAKIM - 2024
Sandra Tomc'un önsözüyle,
Benjamin Franklin Fisher sonsözüyle,
Yazar ve dönem kronolojisiyle,
Edgar Allan Poe, insan ruhunun dehlizlerindeki dillendirilemeyen duyguları, yüzyıllara meydan okuyan bir ustalıkla kaleme alıyor.
Amerikan edebiyatına Gotik türünü tanıtan ve 19. yüzyıldan bugüne kadar hem doğrudan hem dolaylı olarak etkisi devam eden Poe'nun öyküleri de hayatı gibi karanlıkla bezelidir. Korku, gerilim, fantastik kurmaca ve polisiye gibi türlerin temellerinde bıraktığı iz, günümüz kitaplarının pek çoğunun merkezinde ansızın belirir. “Dehşet Öyküleri”, “Gizemli Öyküler ve Dedektif Öyküleri” ve “Politik ve Edebi Taşlamalar” başlıkları altında toplanan öykülerin bu ilk cildinde ürperti, korku, gerilim gibi insan hayatındaki tüm ilkel içgüdüler, okuru iç dünyasında görmezden geldiği, kaçındığı yönleriyle yüzleştiriyor.
“Poe'yu ‘Sıradışı Ekolünün Lideri' olarak adlandırabilirsiniz.” - JULES VERNE
“Poe'nun sadece kendine has olan ve onu bütün diğer yazarlardan ayıran özelliği, hayal gücünün olağanüstü genişliğidir.” - DOSTOYEVSKİ
YAZAR Edgar Allan Poe 19 Ocak 1809'da oyuncu olan Elizabeth Arnold Hopkins Poe ve David Poe, Jr. çiftinin ikinci oğulları olarak Boston'da dünyaya geldi. Annesi, 8 Aralık 1811'de Richmond, Virginia'da öldü. Babası annesinin ölümünden önce evi terk ettiği için Edgar, kardeşleri William Henry ve Rosalie çeşitli bakıcı ailelere verildi. İskoç tütün tüccarı John Allan ve eşi Frances, Edgar'ı ailelerine kabul ettiler ama evlat edinmediler. 1815'te aile Londra'ya yerleşti. 1816'da Edgar Chelsea'de bir yatılı okula, 1818'de ise daha sonra “William Wilson” öyküsündeki okula esin kaynağı olacak, Stoke Newington'daki Manor House School'a yatılı olarak yazıldı.
1820'de aile Richmond, Virginia'ya geri döndü. Poe burada Joseph H. Clarke'ın okuluna kaydoldu. 1823'te ise bir Richmond okuluna yazıldı. 1826'nın Şubat ayında Virginia Üniversitesi'nde Klasik ve Modern Diller bölümüne girdi. John Allan, Edgar'ın biriken kumar borcunu karşılamayı reddetti. Poe Aralık ayında okuldan ayrılarak Richmond'a döndü. 1827'de John Allan'la yaşadığı anlaşmazlıklar nedeniyle Boston'a yerleşen Poe, ilk şiir kitabı olan Tamerlane and Other Poems'i (Timurlenk ve Diğer Şiirler) yayımladı. Aynı sene Edgar A. Perry ismini kullanarak orduya yazıldı. 1828'de başçavuşluğa yükselen Poe, West Point'teki ABD Harp Okulu'na atanmak istediği için John Allan'la barıştı ve onun yardımlarıyla ataması çıktı. 1829'da ikinci şiir derlemesi olan Al Aaraaf, Tamerlane, and Minor Poems (Al Aaraaf, Timurlenk ve Kısa Şiirler) yayımlandı.
1830'un Mayıs ayında West Point'te görevine başladı. Harp okulundaki hayatından mutsuz olan Poe, verilen emirlere karşı geldiğinden 1831'de askerî mahkemeye çıkartıldı ve West Point'ten uzaklaştırıldı. Baltimore'a dönen Poe halası Maria Clemm ve kuzeni Virginia'nın yanına yerleşti. Clemmlerin yanında kalan kardeşi Henry 1 Ağustos 1831'de öldü. 1832'de Philadelphia'daki Saturday Courier'in destekçiliğini üstlendiği bir yarışmaya beş öyküsünü gönderdi. “Yitirilen Pazarlık” (“Bon-Bon”), “Kesin Bir Kayıp” (“Nefesini Yitirmek”), “Duc de L'Omelette”, “Metzengerstein” ve “Bir Kudüs Öyküsü” adlı öykülerin tamamı bu yıl yayımlandı. 1833 Ekim ayında Baltimore Saturday Visiter dergisinin edebiyat yarışmasında birinci oldu. John Allan 27 Mart 1834'te hayatını kaybetti, Poe'ya mal varlığından hiçbir şey bırakmadı. 1835'te ahbabı John Pendleton Kennedy Southern Literary Messenger dergisinin sahibine bir tavsiye mektubu yazarak Poe'nun editör olarak alınmasını önerdi. Ağustos ayında Poe dergiye editör oldu ve Richmond'a yerleşti. 16 Mayıs 1836'da Virginia Clemm ile evlendi.
1837'nin Ocak ayında Messenger dergisinden ayrıldı ve ailesiyle birlikte önce New York'a, 1838'deyse Philadelphia'ya gitti. Temmuz ayında “Arthur Gordon Pym'in Öyküsü” yayımlandı. 1839'da Burton's Gentleman's Magazine'de editör oldu ve ilk öykü derlemesi olan Tales of the Grotesque and Arabesque (Grotesk ve Arabesk Öyküler) yayımlandı. 1841'de kapanan Burtons'ın yerine yayımlanan Graham's dergisinde editörlüğe geçti. Graham's için “Oval Portre” ve “Kızıl Ölümün Maskesi”ni yazan Poe, 1842'de dergiden istifa etti.
1843'te “Altın Böcek” öyküsü Dollar Newspaper'ın düzenlediği bir edebiyat yarışmasında ödül kazandı. 1844 Nisan ayında Virginia'yla birlikte New York'a taşındı. Ekim ayında New York Evening Mirror'a girdi. 1845'te Brodway Journal'a yazılar yazan Poe, Temmuz ayında derginin editörü, sonra da ödünç aldığı parayla derginin sahibi oldu. Karısı Virginia 30 Ocak 1847'de öldü. 1848'in Şubat ayında verdiği konferanstaki düşüncelerini “Eureka” adında bir kozmoloji makalesinde topladı. 1849'da da konferans vermeye devam eden Poe, bu yıl Richmond'a yaptığı bir ziyarette kendisi gibi dul kalan çocukluk aşkı Elmira Royster Shelton'la nişanlandı. 3 Ekim günü bilinci yarı kapalı bir halde bulundu. 7 Ekim 1849'da öldü. “Annabel Lee” şiiri ve “Deniz Feneri” öyküsü ölümünden sonra yayımlanmıştır.
Sandra Tomc'un önsözüyle,
Benjamin Franklin Fisher sonsözüyle,
Yazar ve dönem kronolojisiyle,
Edgar Allan Poe, insan ruhunun dehlizlerindeki dillendirilemeyen duyguları, yüzyıllara meydan okuyan bir ustalıkla kaleme alıyor.
Amerikan edebiyatına Gotik türünü tanıtan ve 19. yüzyıldan bugüne kadar hem doğrudan hem dolaylı olarak etkisi devam eden Poe'nun öyküleri de hayatı gibi karanlıkla bezelidir. Korku, gerilim, fantastik kurmaca ve polisiye gibi türlerin temellerinde bıraktığı iz, günümüz kitaplarının pek çoğunun merkezinde ansızın belirir. “Dehşet Öyküleri”, “Gizemli Öyküler ve Dedektif Öyküleri” ve “Politik ve Edebi Taşlamalar” başlıkları altında toplanan öykülerin bu ilk cildinde ürperti, korku, gerilim gibi insan hayatındaki tüm ilkel içgüdüler, okuru iç dünyasında görmezden geldiği, kaçındığı yönleriyle yüzleştiriyor.
“Poe'yu ‘Sıradışı Ekolünün Lideri' olarak adlandırabilirsiniz.” - JULES VERNE
“Poe'nun sadece kendine has olan ve onu bütün diğer yazarlardan ayıran özelliği, hayal gücünün olağanüstü genişliğidir.” - DOSTOYEVSKİ
YAZAR Edgar Allan Poe 19 Ocak 1809'da oyuncu olan Elizabeth Arnold Hopkins Poe ve David Poe, Jr. çiftinin ikinci oğulları olarak Boston'da dünyaya geldi. Annesi, 8 Aralık 1811'de Richmond, Virginia'da öldü. Babası annesinin ölümünden önce evi terk ettiği için Edgar, kardeşleri William Henry ve Rosalie çeşitli bakıcı ailelere verildi. İskoç tütün tüccarı John Allan ve eşi Frances, Edgar'ı ailelerine kabul ettiler ama evlat edinmediler. 1815'te aile Londra'ya yerleşti. 1816'da Edgar Chelsea'de bir yatılı okula, 1818'de ise daha sonra “William Wilson” öyküsündeki okula esin kaynağı olacak, Stoke Newington'daki Manor House School'a yatılı olarak yazıldı.
1820'de aile Richmond, Virginia'ya geri döndü. Poe burada Joseph H. Clarke'ın okuluna kaydoldu. 1823'te ise bir Richmond okuluna yazıldı. 1826'nın Şubat ayında Virginia Üniversitesi'nde Klasik ve Modern Diller bölümüne girdi. John Allan, Edgar'ın biriken kumar borcunu karşılamayı reddetti. Poe Aralık ayında okuldan ayrılarak Richmond'a döndü. 1827'de John Allan'la yaşadığı anlaşmazlıklar nedeniyle Boston'a yerleşen Poe, ilk şiir kitabı olan Tamerlane and Other Poems'i (Timurlenk ve Diğer Şiirler) yayımladı. Aynı sene Edgar A. Perry ismini kullanarak orduya yazıldı. 1828'de başçavuşluğa yükselen Poe, West Point'teki ABD Harp Okulu'na atanmak istediği için John Allan'la barıştı ve onun yardımlarıyla ataması çıktı. 1829'da ikinci şiir derlemesi olan Al Aaraaf, Tamerlane, and Minor Poems (Al Aaraaf, Timurlenk ve Kısa Şiirler) yayımlandı.
1830'un Mayıs ayında West Point'te görevine başladı. Harp okulundaki hayatından mutsuz olan Poe, verilen emirlere karşı geldiğinden 1831'de askerî mahkemeye çıkartıldı ve West Point'ten uzaklaştırıldı. Baltimore'a dönen Poe halası Maria Clemm ve kuzeni Virginia'nın yanına yerleşti. Clemmlerin yanında kalan kardeşi Henry 1 Ağustos 1831'de öldü. 1832'de Philadelphia'daki Saturday Courier'in destekçiliğini üstlendiği bir yarışmaya beş öyküsünü gönderdi. “Yitirilen Pazarlık” (“Bon-Bon”), “Kesin Bir Kayıp” (“Nefesini Yitirmek”), “Duc de L'Omelette”, “Metzengerstein” ve “Bir Kudüs Öyküsü” adlı öykülerin tamamı bu yıl yayımlandı. 1833 Ekim ayında Baltimore Saturday Visiter dergisinin edebiyat yarışmasında birinci oldu. John Allan 27 Mart 1834'te hayatını kaybetti, Poe'ya mal varlığından hiçbir şey bırakmadı. 1835'te ahbabı John Pendleton Kennedy Southern Literary Messenger dergisinin sahibine bir tavsiye mektubu yazarak Poe'nun editör olarak alınmasını önerdi. Ağustos ayında Poe dergiye editör oldu ve Richmond'a yerleşti. 16 Mayıs 1836'da Virginia Clemm ile evlendi.
1837'nin Ocak ayında Messenger dergisinden ayrıldı ve ailesiyle birlikte önce New York'a, 1838'deyse Philadelphia'ya gitti. Temmuz ayında “Arthur Gordon Pym'in Öyküsü” yayımlandı. 1839'da Burton's Gentleman's Magazine'de editör oldu ve ilk öykü derlemesi olan Tales of the Grotesque and Arabesque (Grotesk ve Arabesk Öyküler) yayımlandı. 1841'de kapanan Burtons'ın yerine yayımlanan Graham's dergisinde editörlüğe geçti. Graham's için “Oval Portre” ve “Kızıl Ölümün Maskesi”ni yazan Poe, 1842'de dergiden istifa etti.
1843'te “Altın Böcek” öyküsü Dollar Newspaper'ın düzenlediği bir edebiyat yarışmasında ödül kazandı. 1844 Nisan ayında Virginia'yla birlikte New York'a taşındı. Ekim ayında New York Evening Mirror'a girdi. 1845'te Brodway Journal'a yazılar yazan Poe, Temmuz ayında derginin editörü, sonra da ödünç aldığı parayla derginin sahibi oldu. Karısı Virginia 30 Ocak 1847'de öldü. 1848'in Şubat ayında verdiği konferanstaki düşüncelerini “Eureka” adında bir kozmoloji makalesinde topladı. 1849'da da konferans vermeye devam eden Poe, bu yıl Richmond'a yaptığı bir ziyarette kendisi gibi dul kalan çocukluk aşkı Elmira Royster Shelton'la nişanlandı. 3 Ekim günü bilinci yarı kapalı bir halde bulundu. 7 Ekim 1849'da öldü. “Annabel Lee” şiiri ve “Deniz Feneri” öyküsü ölümünden sonra yayımlanmıştır.