^{#smrgKİTABEVİ} Chester Projesi Hakkında Bazı Tenkidat Ve Mütalaat -

Amiral Chester'in Osmanlı Devleti'nden demiryolu imtiyazı alabilmek amacıyla 1908 yılında başlattığı girişim, 1923 yılında Chester Projesi'nin Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edilmesiyle sonuçlanmıştır. Proje, hayata geçirilememiş olsa dahi kabul edildiği dönemde ülke içinde ve dışında büyük ses getirmiştir. Emperayalist devletler, söz konusu imtiyazı, çıkarları gereği endişeyle karşılamışken ülke içinde de projeye yönelik farklı görüşler ortaya atılmıştır. Şark Cephesi Kumandan Vekili ve Erkân-ı Harb Mîrlivâsı Ali Said projeye yönelik görüşlerini "Chester Projesi Hakkında Tenkidât ve Mütâlaât" başlığı altında bir araya getirerek Varlık Matbaasında "birkaç adet" bastırmıştır. Kitabın birer suretini Erkân-ı Harbiye-i Umûmiyye Reisi Müşîr Fevzi Paşa'ya, Şark Cephesi Kumandanı Ferîk Kâzım Karabekir Paşa'ya ve Ardahan Mebusu Server Beyefendi'ye göndermiştir. Ali Said kitabında;

"-Demiryollarının inşasında dar hat mı yoksa geniş hat mı tercih edilmelidir?
-Ana hatların imtiyazını madenlere bağlı olarak vermek ne derece doğru bir karar olacaktır?
-İmtiyaz müddetinin uzun olmasının doğuracağı sakıncalar nelerdir?
-İmtiyazı alan şirket demiryolu hattını belirlerken çıkarları doğrultusunda mı hareket etmektedir?
-Demiryolu imtiyazı neden bir Amerikan şirketine verilmiştir?" gibi daha pek çok soruya cevaplar aramaktadır. Ali Said'in bu çalışması konuya ilgi duyanlar için demiryolu projelerini geniş bir perspektifle yeniden gözden geçirmek imkânı tanımakta ve şüphesiz alanında büyük bir boşluğu doldurmaktadır.