^{#smrgKİTABEVİ} Edım / Final - İki Dilli Kitap - 2023

Firavunların, Ramseslerin, Keykavusların, Müdhiş İvanların halk üzerine âlet–i zulmü neydi? Başlıca halkın itikadât–ı câhilâne ve sefihânesiydi. Bir Firavun'u ulûhiyet mertebesinde gösterip de milyonlarca halkı onun huzurunda secdeye düşüren o meskenet cehaletti. Biraz da Ben Konuşayım, Rıza Tevfik. İletişim Yay. s.331 Koğuş 18. Tutuklu ve mahkumlar buraya “tecid” diyor. Yeni gelenlerin toplandığı, haftada bir iki defa koğuşlara dağıtıldığı geçici koğuş. Tecid Arapça cedid kelimesinden geliyor. Türkçede hukuk terimlerinin çoğu arapça. Herhalde bilinçli olarak değiştirilmiyor. Suç ve cezayı dinle irtibatlandırmak ulusçu devletin işine geliyor. Devletin politikalarını hem gizliyor hem meşrulaştırıyor. “Adalet” Arapça, “infaz” Arapça, “ceza”, “tevkif ” Arapça. Her halde neyin suç ve cezasının da ne olduğu tanrısal bir edim olarak sürekli anımsatılıyor. İnsanlar kendilerini kader mahkumu, tanrı mahkumu olarak görsün istiyorlar. İnandıkları kutsal metinler de öyle söylüyor. Her şey tanrının takdiri sonucudur. Tanrı sürekli imtihan ediyor. Sabırlarını deniyor, uslanmalarını, tevbelerini bekliyor. Kutsal kitapları bu tür kıssalarla dolu ve sokak kültürü bu tür hikâyeleri hep canlı tutuyor.

“Aleta zilma li ser gel ya Fîrawûnan, ya Ramsesan, ya Keykavûsan, ya Îvanên Erjeng çi bû? Esasen baweriya cahilane û bêaqilî bû. Ew rebenî cehalet bû ku Fîrawûn di mertebeya Xwedayîtiyê de nîşan dida û bi mîlyonan gelan di hizûra wî de dianî secdeyê.”

Biraz da Ben Konuşayım, Rıza Tevfik (Weşanên İletişim, rp. 331) Qawîş 18. Girtî û mehkûm ji vê derê re dibêjin “tecîd”. Qawîşa demkî ya ku kesên ku nû tên lê tên civandin û di hefteyê de carekdu caran li qawîşan tên belavkirin. Tecîd ji Erebî, ji peyva cedîdê tê. Di Tirkî de gelek termên hiqûqî Erebî ne. Herhal bi zanebûn nayên guhartin. Ji bo dewleta neteweperwer têkilîdanîna sûc û cezayê bi olê re tiştekî qenc e. Ev tişt hem polîtîkayên dewletê dide veşartin, hem wan dike meşrû. “Edalet” Erebî, “înfaz” Erebî, “ceza” Erebî, “tevkîf ” Erebî. Herhal wek kirineke xwedayî tê xwestin ku bînin bîra mirov ku çi sûc e û cezaya wê jî çi ye. Dixwazin ku mirov xwe wek mehkûmê qederê, wek mehkûmê Xweda bibînin. Berhemên wan ên pîroz ên ku ew bawer dikin jî wisa dibêjin. Her tişt encama teqdîra Xweda ye. Xweda tim ezmûnê dike. Sebra wan dipîve, dixwaze ku ew bi aqil bibin û tewbe bikin. Pirtûkên wan ên pîroz bi çîrokên wiha tijî ne û çanda kuçeyan çîrokên wiha tim zindî digire. Dema ku Edım van difikire ber bi nava qawîşê ve dimeşe. Ranzeyên sê qat li ser hev ên hem li milê rastê hem li milê çepê. Di nav de ji bo xwarinê maseyeke dirêj û lingên wê ji hesin. Pişta rûniştekê tune ye, ew dişibe maseyên li cihê geştan. Xortek rûniştiye, dendikan dişikîne. Xeber