#smrgKİTABEVİ Eylemliliğin Evrimi Kertenkelelerden İnsanlara Davranışsal Organizasyon - 2024
Doğa, karşılaşabilecekleri her türlü olasılığa biyolojik olarak hazırlıklı organizmalar inşa edemez. Bunun yerine, Doğa, hedefleri takip eden, mevcut durumda bu hedeflere en iyi nasıl ulaşılacağı konusunda bilinçli davranışsal kararlar veren ve daha sonra etkinlik için davranışsal icrayı izleyen geribildirim kontrol sistemleri olarak işlev görecek bazı organizmalar oluşturur. Doğa psikolojik aktörler oluşturur. Cesur, yeni bir teorik öneride, Michael Tomasello, insana giden evrimsel yolda ortaya çıkan ana psikolojik eylemlilik biçimlerinin bir tipolojisini ileri sürüyor.
Tomasello dört ana psikolojik eylemlilik türünü ana hatlarıyla belirtiyor ve bunları evrimsel ortaya çıkma sırasına göre tasvir ediyor. İlki, kadim omurgalıların hedef yönelimli eylemliliğidir, sonra kadim memelilerin niyetli eylemliliği geldi, ardından kadim büyük maymunların rasyonel eylemliliği geldi ve nihayet kadim insanların sosyal olarak normatif eylemliliğinde sona erdi. Her yeni psikolojik organizasyon biçimi, davranışın planlanması, karar verme ve icra kontrolünde artan karmaşıklığı temsil ediyordu. Her biri aynı zamanda çevrenin ve bazı durumlarda organizmanın kendi psikolojik işleyişinin yeni deneyim türlerine yol açtı ve sonuçta insanların tüm düşüncelerini ve eylemlerini yöneten nesnel ve normatif bir dünya deneyimi ortaya çıktı. Bu öneriler birlikte, evrimsel psikolojideki mevcut yaklaşımları hem genişleten hem de derinleştiren yeni bir teorik çerçeve oluşturuyor.
Doğa, karşılaşabilecekleri her türlü olasılığa biyolojik olarak hazırlıklı organizmalar inşa edemez. Bunun yerine, Doğa, hedefleri takip eden, mevcut durumda bu hedeflere en iyi nasıl ulaşılacağı konusunda bilinçli davranışsal kararlar veren ve daha sonra etkinlik için davranışsal icrayı izleyen geribildirim kontrol sistemleri olarak işlev görecek bazı organizmalar oluşturur. Doğa psikolojik aktörler oluşturur. Cesur, yeni bir teorik öneride, Michael Tomasello, insana giden evrimsel yolda ortaya çıkan ana psikolojik eylemlilik biçimlerinin bir tipolojisini ileri sürüyor.
Tomasello dört ana psikolojik eylemlilik türünü ana hatlarıyla belirtiyor ve bunları evrimsel ortaya çıkma sırasına göre tasvir ediyor. İlki, kadim omurgalıların hedef yönelimli eylemliliğidir, sonra kadim memelilerin niyetli eylemliliği geldi, ardından kadim büyük maymunların rasyonel eylemliliği geldi ve nihayet kadim insanların sosyal olarak normatif eylemliliğinde sona erdi. Her yeni psikolojik organizasyon biçimi, davranışın planlanması, karar verme ve icra kontrolünde artan karmaşıklığı temsil ediyordu. Her biri aynı zamanda çevrenin ve bazı durumlarda organizmanın kendi psikolojik işleyişinin yeni deneyim türlerine yol açtı ve sonuçta insanların tüm düşüncelerini ve eylemlerini yöneten nesnel ve normatif bir dünya deneyimi ortaya çıktı. Bu öneriler birlikte, evrimsel psikolojideki mevcut yaklaşımları hem genişleten hem de derinleştiren yeni bir teorik çerçeve oluşturuyor.
