^#smrgSAHAF Fantazya Çok, Para Yok: Karikatürlerle Bir Borç Ekonomisinin Tarihi (1874 - 1954) -

Bu çizgiler defalarca defalarca elden geçti, yorumlandı, soruldu, tartışıldı, elendi, baştan ele alındı, yine bakıldı ve bu böylece sürdü gitti. Derken geçmişin bu sevecen tanıkları yavaş yavaş kendi doğal konumlarında kümelenmeye ve adlanmaya başladılar. Tarih, karikatürlerin gerçekliğinde ve tanıklığında yeniden biçim kazanmaya başlıyordu önümüzde. Sergi böylece kendi kendini var etti sonunda. Adını, bölüm başlıklarını, sloganlarını hep kendi içinden çıkardı. Biz ona aracılık ettik yalnızca ve yardımcı olduk.

Ve ortaya çıkan bu çizgili belgelere bakınca görülüyordu ki, ekonomik sorun her zaman vardı, üstelik ardarda, çözüm çabaları ve sıkıntılar olarak belli dönemlerle kendini yineleyip duruyordu. Yönetimler ekonomik bunalıma çözüm getiremedikçe çare dışarıda ve meşrutiyette aranıyor. Yeni gelen rejimin yanı sıra, Avrupa etkisi ve özgürlüklerle birlikte, dış borçlanma ve yeni vergiler de beraberce geliyordu. Sonuç, sıkıntılar artıyor, huzursuzluk ve tepkiler başlıyor. Ardından siyasal baskı ve kısıtlamalarla yeni bir bunalım. Çözüm yine Avrupa'da ve demokraside... Çözüm yine Avrupa'da ve demokraside... Ve bu süreç işte böylece devam edip gidiyordu çizgilerde. Bütün bu gidişatın içinde tabii ki, dünyanın harb-i umumileri ve iktisadi buhranları hiç de eksik kalmıyordu. Seksen yıl boyunca biriken çizimlerde hemen hemen hiç değişmeden yinelenen görüntü ise, bir yanda iki yakası bir araya gelemeyen ve sürekli yakınan bir halk, öte yanda sık sık palazlanan yeni zenginler. Ve arada batıp çıkan, bazen başarılı, çoğu kez başarısız ve her şeyden sorumlu tutulan, hırpalanan yöneticiler. Tarih böbürlenme ya da hayıflanmanın dışında, güven tazelemek ve neşelenmek için de vardır. -Tan Oral (Önsözden)