^{#smrgKİTABEVİ} Felsefe Tarihi Hobbes - Locke: Çağdaş Felsefe Cilt: 5 Bölüm a - 1998

1) Avrupa'da düşünen her insanın despotizme başkaldırmaya başladığı bir dönemde, Kralların Saltık Yetkeciliğini savunmayı sürdürmüştür.

2) Yalnızca cisimsel/özdeksel şeylerin varlığını kabul ederek, ve aynı zamanda Tanrının varlığını da kabul ederek, Tanrının da cisimsel olduğunu ileri sürmüştür.

3) Yine, insan ruhu da ‘doğal bir cisim' olduğuna göre, insan tutkularından doğan sonuçların irdelenişini, ‘törebilim' dediği şeyi, ‘fiziğin' bir alt dalı olarak görmüştür.

4) Uslamlamayı yalnızca ADların bir “dir” koşacı yoluyla bitiştirilmesi olarak, bir hesaplama işlemi (toplama ve çıkarma) olarak görmüştür.

5) İlk gerçeklikleri (belitler) ADları saptayanlar tarafından keyfi olarak belirlenen şeyler olarak görmüştür.

* * *

Locke da bir ‘felsefeci' idi. Felsefenin a priori doğasını reddetti. Tüm bilgeliğini beş duyularına borçlu olduğuna, kavramlarının boş bir tablet olan anlığı üzerine duyular aracılığıyla basıldıklarına inandı. Ve her nasılsa bu yolda üretilen evrensellerin (adsal özlerin) hiç kuşkusuz şeylerin kendilerinin (olgusal özler) değil ama düşüncelerin ve sözcüklerin bir yüklemi olduğunu, bilginin yalnızca düşüncelerimiz arasındaki ilişki olduğunu, böylece “deneysel felsefe”de tanıtlama ya da gerçekliğin söz konusu olmadığını, doğal bilimin hiçbir zaman bir bilim olamayacağını, dahası, “pekala kendi varlığımızdan da kuşku duyabileceğimizi” vb. belirtti.

Ne Platon'dan ne de Aristoteles'ten, ne Descartes ne de Spinoza'dan hiçbirşey öğrenmeyen Locke düşünce tarihinde barbarlığın da söz hakkı olduğunu gösterdi. Ve İngiliz Görgücülüğünün anamalcılık ile, sömürgecilik ile, kölecilik ve kitle kıyımları ile en iyi bağdaşan entellektüel yapı olduğunu sözü ve eylemiyle tanıtladı. 17'nci yüzyılda “Carolina'nın Temel Anayasası” (The Fundamental Constitutions of Carolina) için taslağın yazarı John Locke'dur. Bu anayasa kölelik kurumunu kabul eder ve korur. Hıristiyanlığın kölelik kurumu ile bağdaşmadığı söylense de, Locke'un yazdığı anayasa kölelerin Hıristiyanlığa dönmelerine karşın köleliklerinin sona ermesine izin vermez.

* * *

Locke modern bilincinin doğal saydığı bu tür 'dışsal' noktalar nedeniyle tanınmaz. Bunlar kuramcılığı 'ilgilendirmeyen' önemsiz konulardır. Locke'un önemi David Hume'un dört dörtlük görgücülüğüne, sonra Bentham'ın yararcılığına, sonra James'ın pragmatizmine, sonra analitik geleneğe, sonra mantıksal atomizme, sonra mantıksal pozitivizme, sonra mantıksal görgücülüğe, sonra dil “felsefeciliğine” vb. götüren yolu açmasında yatar.

İçindekiler
BÖLÜM I
HOBBES (1)

1. Yaşam ve Yazılar
2. Felsefenin Erek ve Doğası ve Tüm Tanrıbilimi Dışlaması
3. Felsefenin Bölümleri
4. Felsefi Yöntem
5. Hobbes'un Adcılığı
6. Nedensellik ve Düzenek
7. Uzay ve Zaman
8. Cisim ve İlinekleri
9. Devim ve Değişim
10. Dirimli Devimler ve Hayvan Devimleri
11. İyi ve Kötü
12. Tutkular
13. İstenç
14. Anlıksal Erdemler
15. Atomik Bireycilik

BÖLÜM 2
HOBBES (2)

1. Doğal Savaş Durumu
2. Doğa Yasaları
3. Bir Commonwealthın Yaratılması ve Bağıt Kuramı
4. Egemenin Hakları
5. Uyrukların Özgürlüğü
6. Hobbes'un Politik Kuramı Üzerine Düşünceler

BÖLÜM III
CAMBRIDGE PLATONİSTLERİ

1. Giriş Notları
2. Cherburyli Lord Herbert ve Doğal Din Kuramı
3. Cambridge Platonistleri
4. Richard Cumberland

BÖLÜM IV
LOCKE (1)

1. Yaşam ve Yazılar
2. Locke'un Ilımlılığı ve Sağ Duyu
3. Deneme'nin Amacı
4. Doğuştan Düşünceler Üzerine Saldırı
5. Görgücü İlke

BÖLÜM V
LOCKE (2)

1. Yalın ve Karmaşık Düşünceler
2. Yalın Kipler; Uzay, Süre, Sonsuzluk
3. Karışık Kipler
4. Birincil ve İkincil Nitelikler
5. Töz
6. İlişkiler
7. Nedensellik
8. Örgensel ve Örgensel-olmayan Cisimler ile ve İnsan ile İlişkide Özdeşlik
9. Dil
10. Evrensel Düşünceler
11. Olgusal ve Adsal Özler

BÖLÜM VI
LOCKE (3)

1. Genel Olarak Bilgi
2. Bilginin Dereceleri
3. Bilgimizin Düzeyi ve Olgusallığı
4. Tanrının Varoluşunun Bilgisi
5. Başka Şeylerin Bilgisi
6. Yargı ve Olasılık
7. Us ve İnanç

BÖLÜM VII
LOCKE (4)

1. Locke'un Törel Kuramı
2. Doğa Durumu ve Doğal Ahlaksal Yasa
3. Özel Mülkiyet Hakkı
4. Politik Toplumun Kökenleri; Toplumsal Bağıt
5. Yurttaş Hükümeti
6. Hükümetin Çözülüşü
7. Genel Notlar
8. Locke'un Etkisi

KAYNAKÇA SÖZLÜK DİZİN