^{#smrgKİTABEVİ} Geştalt Kuramı: İnsana Dair Başka Bir Bilim Mümkün mü - 2023

Bu kitap, psikolojinin bugüne dek geliştirdiği belki de en ilginç ancak en az anlaşılmış kuram olan Geştalt kuramına dair, psikoloji tarihi içinde küçük bir “bellek tazeleme” çalışması sayılabilir. Amacımız, orijinal hali hakkında çok az şey bilinen, bilinenlerin ise –kimi zaman tercüme eksiği veya hatalarından, kimi zaman da orijinal eserlerin okunmamasından– ya çok eksik ya da düpedüz yanlış olduğu, dünyaya bambaşka gözlüklerle bakan bu çarpıcı kurama biraz olsun “hakkını” iade etmek. Kuramın özellikle iki yönü oldukça heyecan verici. Bunlardan biri, kuramın algı dışında psikolojinin tüm diğer alanlarına dair de önermelerinin bulunması ve hatta psikolojinin ötesine de uzanabilecek kapsamda bir genel kavrayışın üzerine kurulu olması. Bir diğeri ise, psikoloji tarihi içinde –hele ki Anglo-Amerikan psikoloji ekolünün adeta “dayatmasıyla”– her şeyin iki zıt kamp üzerinden tanımlanmasını tümüyle reddetmesi.

Geştalt kuramını “tarihin tozlu sayfalarındaki bir kuram” olarak görmek hayli yanlış olur. Özellikle anaakım psikolojide “tarihe gömüldüğü” söylenen bu kuram ilginç bir şekilde aslında hiçbir zaman tam olarak gömülemedi. Hele ki sofistikasyonu giderek artan matematiksel modellerin gelişi, nörobilim ve bilgisayar bilimlerindeki çarpıcı gelişmeler bir anda Geştalt kuramını yeniden çalışmaların odağına yerleştirmiş gibi görünüyor. Kuramın parmak bastığı çok can alıcı meseleler var ve yirmi birinci yüzyılda, olayları daha karmaşık dinamik sistemler üzerinden inceleyebilen bir bakışa ihtiyaç duyulacağa benziyor. - Esra Mungan

YAZAR Esra Mungan 1968 yılında Ankara'da doğdu. Almanya'da geçen bir çocukluktan sonra liseyi İstanbul'da Alman Lisesi'nde tamamladı ve 1990'da Boğaziçi Üniversitesi Psikoloji Bölümü'nden mezun oldu. Aynı yıl ABD'de American University'nin Deneysel Psikoloji doktora programına dekanlık bursuyla kabul edildi. Doktora çalışmaları sürerken, Boğaziçi Üniversitesi Psikoloji Bölümü tarafından Araştırma Metotları dersini vermek üzere davet edilerek 1994-96 arasında yarı zamanlı öğretim görevlisi olarak çalıştı. Ardından American University'deki doktora programından ayrılma kararı aldı ve 2002'ye kadar kurumsal hayatta çalıştı. 2002 yılında Boğaziçi Üniversitesi'ne tam zamanlı öğretim görevlisi olarak döndü ve geçmişte tez savunması öncesi terk ettiği, adı “Beyin, Biliş ve Nörobilim” olarak değiştirilmiş doktora programına 2005 yılında geri kabulü yapıldı, 2007 yılında aynı programdan doktorasını aldı.

Mungan'ın çalışma alanları olaysal bellekte unutma mekanizmaları, örtük bellek ve müzik belleği olarak başlasa da son zamanlarda müzik bilişi ve ses algısı, ritim ve müzik-dil arayüzü üzerine yoğunlaştı. Kavramsal ilgi alanları arasında Geştalt kuramı, evrim kuramı ve bilişsel bilimlerle ilgili konular da yer alıyor.