^{#smrgKİTABEVİ} Halil Rıfat Paşa Dönemi ve İcraatı 1827 - 1901 -

Halil Rıfat Paşa,1876 yılından, Dahiliye Nazırlığı'na tayin edildiği 1891 yılına kadar; Tuna, Kosova, Selanik, Sivas, Manastır ve Aydın Vilayetlerinde valilik yaptı. Sivas, Manastır ve Aydın Valilikleri çok meşhurdur ve bilhassa bu vilayetlerde kalıcı izler bırakmıştır. Bayındırlık, imar ve eğitim-öğretim sahalarında vatandaş-devlet işbirliğini sağlayarak hazineye ciddi bir yük getirmeden başardığı işler ve gerçekleştirdiği hizmetler, buralardaki icraatının en mühim ve ayırıcı vasfıdır.19. Asrın yüzlerce vali ve sair idarecisi arasında, yol yapımıyla ilgili isim bırakan yegane kişi odur. Bu gün hala yol yapımı deyince akla Halil Rıfat Paşa isminin gelmesi bundandır. Gidemediğin yer senin değildir sözü ona aittir. Devlet-vatandaş işbirliği sayesinde Sivas'ta yaptırdığı yollar ve köylere kadar götürdüğü eğitim hizmetleri ve bu icraat esnasında neşrettiği tenbihnameleri çok ünlüdür. Manastır Vilayeti'nde eşkıyaya karşı verdiği mücadelede aldığı tedbirler ve tatbikata koyduğu yepyeni usullerle imar ve bayındırlık kadar kamu güvenliği ve asayiş konularında da sadece kendi devrinin idarecileri için değil, bilahare yetişen idareci nesilleri için de bir nevi nümune-i imtisal teşkil etmiştir. Aydın Valiliği döneminde giriştiği imar faaliyetinin yanı sıra matbuat ve neşriyatın gelişmesi yolundaki hizmetleri Cumhuriyet devrine kadar uzanan tesirler bırakmıştır. O devirde Aydın vilayetinin merkez sancağı İzmir şehrimizin Türk basın tarihindeki yerini borçlu olduğu simalardan biri de yine Halil Rıfat Paşa'dır. İller idaresi tarihimizde O'nun kadar hayırla yad edilen bir başka idarecinin bulunmayışı boşuna değildir.