#smrgKİTABEVİ Halk Hekimlerinin Hazinesi: Bilimsel Referanslar Işığında Anadolu Halk İlaçları Envanteri - 2023
Bilimsel Referanslar Işığında Anadolu Halk İlaçları Envanteri
Günümüz ilaç ve tedavi uygulamalarının bilinmediği dönemlerde tüm dünyada insanlar, geleneksel tedavi sistemlerinden yararlanmıştır.
Türkiye, üç farklı floristik kuşağın (Kuzeyde Avrupa-Sibirya; Batı ve Güneyde Akdeniz; İç ve Doğuda İran-Turan) kesişme noktasındadır. Bunun sonucu olarak, şimdiye kadar teşhisi tamamlanan 12.000'e yaklaşan takson sayısı ile dünyanın en zengin florasına sahip ülkeleri arasında yer almaktadır.
Anadolu, coğrafi konumu ile tarih boyunca yüzlerce kavim ve kültürün yönetiminde kalmıştır. Osmanlı İmparatorluğu döneminde üç kıtada süren 600 yıllık hükümranlık sayesinde Anadolu'da zengin bir tedavi kültürü oluşmuştur. Unani Tıbbın ve İslami Tıbbın kaynağı, Anadolu'nun da dahil olduğu coğrafya içerisinden çıkmıştır.
Sağlık hizmetinin ulaştırılamadığı yerlerde ise Halk Hekimleri ön plana çıkmaktadır. Halk Hekimleri, İslami Tıbbın yanı sıra yerel bitkilerle ilgili deneyimlerini kullanmaktaydı. ‘Halk İlacı' kavramı içerisinde çevrede yetişen veya yetiştirilen bitkilerden hazırlanan formüller yer almaktadır. Ne yazık ki, Anadolu'da bitkilerin ne kadarının halk ilacı olarak kullanıldığı tam olarak bilinmemektedir. Bu bilgiler usta-çırak geleneği ile devam etmiş ve Anadolu'nun zengin tedavi kültürü kayıt altına alınamadığından kaybolmaya yüz tutmuştur.
Ülkemizde bilimsel anlamda sistemik ilk Etnobotanik saha çalışmaları, 1986-1998 yılları arasında Prof. Dr. Erdem Yeşilada'nın da içinde bulunduğu bir çalışma grubu tarafından yürütülmüştür. Tüm Anadolu'da il ve ilçeler bazında, doğru bilgilerin alınabileceği en uzak yerleşim yerlerinde saha çalışmaları yapılmış, kişilerden alınan bilgiler doğrultusunda bitkiler toplanarak botanik isimlendirmesi yapılmıştır. Takip eden süreç Prof. Dr. Erdem Yeşilada ve arkadaşlarının yürüttüğü Etnofarmakolojik araştırmalar ile saha çalışmalarında tespit edilen bazı halk ilaçlarının etkinlik ve güvenilirlikleri ortaya konmuştur.
Bu kitapta bazı ön değerlendirme parametreleri göz önüne alınarak seçilen ve ulaşılabilen kaynaklarda yer alan bilgilere dayanılarak, Anadolu Halk İlaçları kültüründe insan sağlığına yönelik olarak kullanılan bitkilere yer verilmiştir.
Bilimsel Referanslar Işığında Anadolu Halk İlaçları Envanteri
Günümüz ilaç ve tedavi uygulamalarının bilinmediği dönemlerde tüm dünyada insanlar, geleneksel tedavi sistemlerinden yararlanmıştır.
Türkiye, üç farklı floristik kuşağın (Kuzeyde Avrupa-Sibirya; Batı ve Güneyde Akdeniz; İç ve Doğuda İran-Turan) kesişme noktasındadır. Bunun sonucu olarak, şimdiye kadar teşhisi tamamlanan 12.000'e yaklaşan takson sayısı ile dünyanın en zengin florasına sahip ülkeleri arasında yer almaktadır.
Anadolu, coğrafi konumu ile tarih boyunca yüzlerce kavim ve kültürün yönetiminde kalmıştır. Osmanlı İmparatorluğu döneminde üç kıtada süren 600 yıllık hükümranlık sayesinde Anadolu'da zengin bir tedavi kültürü oluşmuştur. Unani Tıbbın ve İslami Tıbbın kaynağı, Anadolu'nun da dahil olduğu coğrafya içerisinden çıkmıştır.
Sağlık hizmetinin ulaştırılamadığı yerlerde ise Halk Hekimleri ön plana çıkmaktadır. Halk Hekimleri, İslami Tıbbın yanı sıra yerel bitkilerle ilgili deneyimlerini kullanmaktaydı. ‘Halk İlacı' kavramı içerisinde çevrede yetişen veya yetiştirilen bitkilerden hazırlanan formüller yer almaktadır. Ne yazık ki, Anadolu'da bitkilerin ne kadarının halk ilacı olarak kullanıldığı tam olarak bilinmemektedir. Bu bilgiler usta-çırak geleneği ile devam etmiş ve Anadolu'nun zengin tedavi kültürü kayıt altına alınamadığından kaybolmaya yüz tutmuştur.
Ülkemizde bilimsel anlamda sistemik ilk Etnobotanik saha çalışmaları, 1986-1998 yılları arasında Prof. Dr. Erdem Yeşilada'nın da içinde bulunduğu bir çalışma grubu tarafından yürütülmüştür. Tüm Anadolu'da il ve ilçeler bazında, doğru bilgilerin alınabileceği en uzak yerleşim yerlerinde saha çalışmaları yapılmış, kişilerden alınan bilgiler doğrultusunda bitkiler toplanarak botanik isimlendirmesi yapılmıştır. Takip eden süreç Prof. Dr. Erdem Yeşilada ve arkadaşlarının yürüttüğü Etnofarmakolojik araştırmalar ile saha çalışmalarında tespit edilen bazı halk ilaçlarının etkinlik ve güvenilirlikleri ortaya konmuştur.
Bu kitapta bazı ön değerlendirme parametreleri göz önüne alınarak seçilen ve ulaşılabilen kaynaklarda yer alan bilgilere dayanılarak, Anadolu Halk İlaçları kültüründe insan sağlığına yönelik olarak kullanılan bitkilere yer verilmiştir.
