^{#smrgKİTABEVİ} Harran Orta Çağ İslami Dönemi Seramikleri CİLTLİ - 2022

Kazı çalışmaları sırasında çeşitli dönemlere ait mimari kalıntıların yanı sıra önemli miktarda seramik ve diğer buluntular ele geçmiştir. Harran kazılarında ele geçen İslami dönem seramikleri sırlı ve sırsız, farklı teknikte ve formda üretilmiş, çeşitli işlevlere sahip örneklerden oluşmaktadır. İncelenen örnekler arasında testiler, sürahiler, ibrikler, maşrapalar, bardaklar, tabaklar, derin kaplar (kâse/çanak), leğenler, kapaklar, küpler, sakiya kapları, kalıplar ve damga/mühür baskılar yer almaktadır. Günlük kullanımın dışında tuttuğumuz su tahliye etmeye yarayan sakiya kaplarının Anadolu'daki örneklerine ilk defa Harran'da rastlanmış olması oldukça önemli bir keşiftir. Bu kaplar sayesinde Harran'da işlevi bilinmeyen farklı bir kap grubunun işlevi aydınlatılmıştır.

Ayrıca sakiya kaplarının ele geçtiği sakiya kuyularının kendine has bir mimariye sahip olduğu anlaşılmıştır. Böylece ilerleyen yıllarda sakiya mimarisi ve sakiya kaplarıyla ilgili aydınlatılması gereken yeni araştırma alanları doğmuştur. Harran seramiklerinin çok büyük bir kısmını 12. ve 13. yüzyıllara ait Selçuklu, Zengi ve Eyyubi devri örnekleri oluşturmaktadır. Sırsız seramiklerin, Harran'da İslam kültürü ve çerçevesi içinde yerel bir üretimle meydana getirilen, 12. ve 13. yüzyıla ait Harran'a özgü eserler olduğu anlaşılmıştır. Frit hamurlu sırlı seramikler, 13. yüzyılın ilk yarısına ve belirli bir üretim dönemine işaret etmektedir.

Harran'da seramik üretiminin olduğunu kanıtlayan malzemeler arasında; kalıplar, damga/mühür baskılar ve hatalı seramikler yer almaktadır. Herhangi bir fırın kalıntısına rastlanmamıştır. Ancak Harran Höyük'te ve Harran Ulu Cami'nin doğusunda atölye mekanı olduğu anlaşılan mimari yapılara rastlanmıştır.

Ortaçağ İslami Dönem seramik sanatının birçok teknikte örneğini ve kendine özgü çeşitli formda seramiklerini içinde barındıran eserler, Harran'ın özellikle 12. ve 13. yüzyıldaki sanatsal zenginliğini ve özgünlüğünü yansıtmaktadır. Bu çalışma sayesinde Harran'ın, hem farklı dönemlere ve merkezlere ait, hem de zengin yerel üretimi yansıtan seramikleri içinde barındıran dikkat çekici bir merkez olduğu; ayrıca Anadolu'nun Mezopotamya'ya açılan bir kapısı durumunda, Mezopotamyalı çömlekçilerin ustalık ve teknik özelliklerini yansıtan ender kentlerden biri olduğu anlaşılmıştır.