^{#smrgKİTABEVİ} Hasan Bey-Zade Tarihi: Tahlil - Kaynak Tenkidi / Metin / Metin ve İndeks - 3 Cilt TAKIM - 2004

XVII. yüzyılın tanınmış tarihçi ve devlet adamlarından olan Hasan Bey-zâde Ahmed Paşa, "Küçük" lakabı ile anılan Reisülküttab Hasan Bey'in oğludur. Hasan Bey'e bu sıfatın, Alman asıllı olup ihtida ettikten sonra ilmiye sınıfına girerek İstanbul Kadılığına (I. defa: Cumadelula-Zilhicce 974/II. defa: Zilkade 981-Recep 983) ve Anadolu Kadıaskerliğine (Zilhicce 974-Recep 976) kadar yükselen Hasan Bey (Ö. 19 Muharrem 984/18 Nisan 1576)'den ayırmak için verilmiş olması kuvvetle muhtemeldir. Küçük Hasan Bey'in soyu ve ilk devirleri için bilgimiz yoktur.

Mustafa Çelebi'nin ölümü üzerine, 17 Zilhicce 991 (I, Ocak 1584)'de saliyanesinin kâtiblerden Küçük Hasan Bey'e verildiğinin bildirilmesi, bu tarihle kâtiblik vazifesinde bulunduğunu bize gösteriyor.

Özdemir-oğlu Osman Paşa'nın ölümü (4 Zilkade 993/28 Ekim 1585) haberinin İstanbul'a ulaşmasından sonra Mesih Paşa, 8 Zilhicce 993 (1 Aralık 1585)'te Veziriazam olunca, Küçük Hasan Bey'i Reisül küttablık makamına getirmiştir. Hasan Bey'in Reisülküttablık müddetinin fazla devam etmediği anlaşılıyor. Zira III. Murad'ın, kendisine verilen Kastamonu sancağı beyliğini kabul etmeyip, 994 Muharreminde İstanbul'a gelerek Divan-ı hümayun müteferrikaları arasına katılan Hamza Bey'i, tekrar Riyaset makamına getirmek istemesi, Mesih Paşa'nın 25 Rebiülahır 994 (15 Nisan 1586) Pazartesi günü Sadaretten ayrılmasına sebeb olmuştur. Bu hususda Alî mufassal malumat vererek, Hamza Çelebi'nin eski mansıbını tekrar elde etmek için çalıştığını ve Sadrıazamın huzuruna vardığında Mesih Paşa'nın, "Ben, seni kullanmazın, sadâkat u İstikâmetde kendüme hem-silk olmayan şahsı Riyasete istihdam itmezin" diyerek bir, iki telhis yazıp Padişaha gönderdiğini, fakat III. Murad'ın bunu kabul etmeyerek, "Sana lâzım olan, biz nasb itdüğümüz kimseleri kullanmakdur" cevabını vermesi üzerine Mesih Paşa'nın, "Nâfizü'l-kavl olmayan vezirlerden olmayı irtikâb idemezin" diyerek Sadaretten çekildiğini, Padişahın da onu tekaüde sevkedip, yerine Siyavuş Paşa'yı tayin ettiğini naklediyor. Ahmed Resmî Efendi, Hasan Bey'in Riyaset hizmetinde Hamza Bey'in seferden avdetine kadar kaldığını söylüyorsa da, bu vazifeden azli 7 Cumadelahıre 994 (26 Mayıs 1586)'de olup, bu tarihte Hamza Bey tekrar Reisülküttablığa getirilmiştir. Riyasetten azlinden sonraki hayatı tesbit edilemeyen Hasan Bey, Muharrem 995 ortaları (Aralık 1586)'nda şîr-pençeden vefat etmiştir. (Sunuştan)

Kitabın İçindekiler

Hasan Bay-zâde Ahmed Paşa'nın Hayatı
Hasan Bay-zâde Ahmed Paşa'nın Eserleri
Hasan Bay-zâde Ahmed Paşa'nın Tarihçiliği
Hasan Bay-zâde Ahmed Paşa'nın Üslubu
Hasan Bay-zâde Tarihi'nin İkinci Bölümünün Muhtevası
Hasan Bay-zâde Tarihi'nin Telif Sebebi
Hasan Bay-zâde Tarihi'nin Telif Merhaleleri
Hasan Bay-zâde Tarihi'nin Kaynakları
Hasan Bay-zâde Tarihi'nin Tesirleri
Hasan Bay-zâde Tarihi Nüshalarının Tavsifi Bibliyografya Kısaltmalar Hasan Bey-Zade Ahmed Paşa'nın Hayatı Hasan Bey-Zade Ahmed Paşa'nın Eserleri Hasan Bey-Zade Ahmed Paşa'nın Tarihçiliği Hasan Bey-Zade Ahmed Paşa'nın Üslubu Hasan Bey-Zade Tarihinin İkinci Bölümünün Muhtevası Hasan Bey-Zade Tarihinin Telif Sebebi Hasan Bey-Zade Tarihinin Kaynakları Hasan Bey-Zade Tarihinin Tesirleri