Bu süreç; Türk askerinin çekilmesinin ardından yaşam güvencesinin kaybedilmesiyle başlayan ve XIX. ve XX. yüzyılda artarak süren Osmanlı hâkimiyetindeki topraklara, Anadolu'ya yönelik milyonlarca insan akınını ifade etmektedir. Birey için; yurt edinilen topraklardan koparılmak veya kendisine ve geçmişine yabancılaştırılmak anlamına gelen göç, tarihin en önemli konularından birini oluşturmakla birlikte sözlü ve yazılı edebiyatın da ana damarlarından birini teşkil etmektedir. Kendilerinin bilgisi ve onayı olmaksızın egemen güçlerin politikaları gereğince yaşamları parçalanan insanların çektikleri acılar tarihin her döneminde dramatik sahneler ortaya çıkartmıştır.
Ülkemizde yaşayan en önemli göç uzmanlarından biri olan Prof. Dr. Nedim İpek, Osmanlı Devleti”nin parçalanma sürecinde Balkanlar”dan ve Kafkasya”dan Anadolu”ya yapılan göçleri bilim adamı titizliği ve duyarlılığıyla ele almış ve değerlendirmiştir. Bu kitabın; Türk tarihi açısından olduğu kadar göçlerin yaşandığı ülkelerin tarihi açısından da önemli bir eksikliği gidereceği kuşkusuzdur.
Altı bölümden oluşan kitabın birinci bölümü; 1864–1900 yılları arasında Kafkaslar ve Doğu Anadolu'da yaşanan göçlerle Anadolu'dan Kafkaslara yönelik Rum göçünü; ikinci bölümde, Rum isyanından sonra kurulan Yunanistan”da yaşananlarla, Doksanüç Harbi”nden sonra Üsküp Sancağı'nda gerçekleştirilen iskân faaliyetleri ve Bosna Hersek'te yaşanan göçü; üçüncü bölümde, Birinci Dünya Savaşı sırasında Rus işgaline uğrayan Doğu ve Kuzey Anadolu ile Millî Mücadele döneminde Batı Anadolu'da gerçekleşen göçü; dördüncü bölümde, Cezayir, Trablusgarp, İran ve Rusya'dan göçü; beşinci bölümde, Osmanlı topraklarından Rusya ve Amerika'ya yönelik göçü; altıncı ve son bölümde, Türkiye Cumhuriyeti'nin oluşumuna etkisini ortaya koyacak şekilde Türk göçü işlemiştir.
Bu süreç; Türk askerinin çekilmesinin ardından yaşam güvencesinin kaybedilmesiyle başlayan ve XIX. ve XX. yüzyılda artarak süren Osmanlı hâkimiyetindeki topraklara, Anadolu'ya yönelik milyonlarca insan akınını ifade etmektedir. Birey için; yurt edinilen topraklardan koparılmak veya kendisine ve geçmişine yabancılaştırılmak anlamına gelen göç, tarihin en önemli konularından birini oluşturmakla birlikte sözlü ve yazılı edebiyatın da ana damarlarından birini teşkil etmektedir. Kendilerinin bilgisi ve onayı olmaksızın egemen güçlerin politikaları gereğince yaşamları parçalanan insanların çektikleri acılar tarihin her döneminde dramatik sahneler ortaya çıkartmıştır.
Ülkemizde yaşayan en önemli göç uzmanlarından biri olan Prof. Dr. Nedim İpek, Osmanlı Devleti”nin parçalanma sürecinde Balkanlar”dan ve Kafkasya”dan Anadolu”ya yapılan göçleri bilim adamı titizliği ve duyarlılığıyla ele almış ve değerlendirmiştir. Bu kitabın; Türk tarihi açısından olduğu kadar göçlerin yaşandığı ülkelerin tarihi açısından da önemli bir eksikliği gidereceği kuşkusuzdur.
Altı bölümden oluşan kitabın birinci bölümü; 1864–1900 yılları arasında Kafkaslar ve Doğu Anadolu'da yaşanan göçlerle Anadolu'dan Kafkaslara yönelik Rum göçünü; ikinci bölümde, Rum isyanından sonra kurulan Yunanistan”da yaşananlarla, Doksanüç Harbi”nden sonra Üsküp Sancağı'nda gerçekleştirilen iskân faaliyetleri ve Bosna Hersek'te yaşanan göçü; üçüncü bölümde, Birinci Dünya Savaşı sırasında Rus işgaline uğrayan Doğu ve Kuzey Anadolu ile Millî Mücadele döneminde Batı Anadolu'da gerçekleşen göçü; dördüncü bölümde, Cezayir, Trablusgarp, İran ve Rusya'dan göçü; beşinci bölümde, Osmanlı topraklarından Rusya ve Amerika'ya yönelik göçü; altıncı ve son bölümde, Türkiye Cumhuriyeti'nin oluşumuna etkisini ortaya koyacak şekilde Türk göçü işlemiştir.
