^{#smrgKİTABEVİ} İnsan ve Herkes - 2024

İspanya'nın çağdaş Avrupa felsefesine en önemli katkısını oluşturan düşünür Ortega y Gasset üçüncü baskısını yaptığımız bu kitabında düşünürün toplumbilim konulu gözlem ve düşüncelerini temellendirdiği on iki adet makalesine yer veriyoruz. 1957 yılında yayımlanan İnsan ve "Herkes", Ortega'nın ölümünden sonra basılan ilk yapıtı.YAZAR HAKKINDAÇağdaş İspanya'nın en önemli filozofu Ortega y Gasset, 1883'te Madrid'de dünyaya geldi. 1902'de Madrid Üniversitesi Edebiyat ve Felsefe Fakültesi'ni bitirdi, 1904'te Merkez Üniversitesi'nde Felsefe Tarihi doktorasını verdi. 1906-7 arası Marburg Üniversitesi'nde Hermann Cohen yönetiminde çalıştı ve Yeni-Kantçı Marburg felsefe okulundan etkilendi. 1910'da Merkez Üniversitesi'nde metafizik profesörü olarak çalışmaya başladı ve aynı yıl Adán en el paraíso'yu (Adem Cennette) yayımladı. 1914'te Escorial'e yerleşen Ortega, Meditaciones del Quijote (1914, Don Kişot Üzerine Düşünceler) ile Yeni-Kantçı düşünceden uzaklaştığını gösterdi. İnsanın bireysel yaşamının temel gerçeklik olduğunu vurguladı; mutlak aklın yerine bireysel aklı öne çıkardı. Ülkesinin sorunlarıyla yakından ilgilenen Ortega 1915'te España, 1917'de El Sol 1923'te de Revista de Occidente dergilerinin kurucuları arasında yer aldı; 1921'de España invertebrada'yı (Omurgasız İspanya) yayımladı. 1923'te, Primo de Rivera'nın askeri dikta kurduğu yıl, El tema de nuestro tiempo'yu (Çağımızın Sorunu) yayımladı. 1929'da üniversitenin kapatılışını protesto etmek için istifa etti. 1930'da askeri dikta yıkılıp 1931'de II. Cumhuriyet ilan edilince aktif politikadan çekildi. 1936'da İç Savaş başlayınca İspanya'yı terk ederek önce Paris'e, sonra Arjantin'e gitti ve Buenos Aires'te bir dizi konferans verdi. Dünya Savaşı'nın bitiminde ülkesine dönerek 1949'da İnsan Bilimleri Enstitüsü'nü kurdu; burada verdiği "İnsan ve 'Herkes'" başlıklı kursun metinlerini, kitaplaştırmak üzere hazırlamaya başladı. Resmi çevrelerin baskısı yüzünden Enstitü'yü kapatmak zorunda kalınca çeşitli ülkelerde konferanslarını sürdüren Ortega, 1955'te, İnsan ve 'Herkes'in kitaplaşması tamamlanamadan yaşama veda etti. "Eğer yapılabilseydi, ki tabii yapılamaz, bir toplumun içinde, örneğin koskoca ulusumuzda, acaba kaç kişi iki kere iki nasıl dört eder ya da güneş yarın doğacak mı diye kafa yormuştur, şöyle durup düşünmüştür yani, bunu bir istatistikle saptayabilsek ilginç olurdu. Buradan da ortaya çıkan sonuç fikirlerimizin pek büyük çoğunluğunun, fikir olmalarına ve bizi kanı gibi etkilemelerine karşın, hiç de akıl ürünü olmadıkları, göreneklerden ibaret olduklarıdır; mekanik ve anlaşılmazdırlar ve bize baskı yoluyla benimsetilmişlerdir. ...Eğer bir halkın bu korkunç çağı sağ salim atlatabilmesi isteniyorsa, alınacak önlemlerden biri, karınca kararınca, ama vazgeçilmez bir tanesi şu: O halkın içinde yeterli sayıda kişinin, tüm o fikirlerin -adlarına öyle diyelim bari- üstünde konuşulan, tartışılan, uğrunda savaşılan ve insan boğazlanan tüm o fikirlerin ipe sapa gelmez ve son derece havada kalan şeyler olduğunu anlamasını sağlamaktır." – Ortega y Gasset