^{#smrgKİTABEVİ} Irak ve Horasan Selçukluları Tarihi -

Türk Tarih Kurumu reisi, üstadım Şemseddin Günaltay'ın emriyle tercüme ettiğim, Bündari'nin Irak Selçukilerine dair olan "Zübdetünnusra ve Nühbetül-usra" adlı bu mühim eserin ehemmiyeti ve üç müellif kalemiyle nasıl meydana geldiği hakkında söz söylemeye lüzum yoktur. Zira bu husus, kitabın başında bir parça beyan edildiği gibi, bu eserin Arapça metnini neşreden Hutsma'nın Fransızca mukaddimesinin tercümesini kitabın evveline koyduğumuzdan, bu hususları izah etmeye hacet kalmamıştır. Çünkü Hutsma eser hakkında ve Arapça metni, zamanımıza kadar getiren nüshalar ve eserin müellifleri hakkında lazım gelen malumatı verememiştir. Zaten bu hususta fazla izahata tesadüf edilemiyor. Hutsma tarafından söylenmiş olduğundan tekrarına lüzum olmamakla beraber şunu söylemek isterim: Bu eser, Irak Selçukilerinin tarihine dair şimdiye kadar meydana çıkan eserlerin en mühimidir.

İçindekiler:

Selçukilerin bidayeti ahvaline dair parçalar
Bu akdin keyfiyeti
Zuhura gelen hâdiseler
Sultanın Bağdad'a dönüp halife huzuruna çıkması
Halifenin avdetine kadar vezirliğini İbni Darest'in deruhde etmesinin sebebi
Bu senelerde vukua gelen hâdiseler
Sultan Tuğrul Bey'in dördüncü defa Bağdad'a gelmesi
Rey'de Sultan Tuğrul - Bey'in vefatı
Tuğrul - Bey'in sureti
Sultan Aduddevle Alp Arslan Ebi Şuça Muhammed bin Davud bin Mikâil bin Selçuk'un tahta cülusu
Nizamülmülk
Padişah olduktan sonra Alp Arslan'ın başına gelenler
Müstevfil-Memleke şerefülmülk Ebu Sa'd Muhammed bin Mansur bin Muhammed'in Bağdad'a vusulü
Vukua gelen ve (göze) çarpan hâdiseler, tesadüfler ve tevafuklar
Alp Arslan ın Diyarbakır ve Şam'daki ahvali
Rum padişahının muharebeye çıkması, bozulması, kahır ve esir edilmesi
463 ve 464 senelerinde vukua gelen hâdiseler
465 senesinde Alp Arslan'ın vefatı
Sultan Celâluddevle Ebüfeth Melikşah bin Alp Arslan'ın padişahlık tahtına oturması
Kaim Biemrillah (R. H.) m vefatı ve muktedî Biemrillah'm hilâfete geçmesi
Emirülmüminin sağ eli olan Sultan Celâlüddünya Veddin Ebülfeth Melikşah bin Alp Arslan'ın günleri (zamanı)
Nizamülmülk zamanındaki büyükler ve kâtipler: Elkemal, Eşşeref, Seyyidürrüesa, ibni Behmenyar ve Tacülmülk
Ismailler'in baş göstermeleri
Melikşah zamanında -vukua gelip te vezir Enûşirevan'ın zikretmediği hâdiseler
Nizamülmülk ün oğlu Cemalülmülk Ebu Mansur
Sultan Melikşah'ın Bağdad'a girmesi
Emirülmüminin'in Burhani, Ebülmuzaffer Berkiyaruk bin Melikşah'ın saltanatı elde etmesi
Nizamülmülk un oğlu İzzülmülk Ebu Abdillah Il-Hüseyinin vezirliği
Emirülmüminin'in şeriki Sultan Ebu Şüca Muhammed bin Melikşah'ın Gence ve Ercandan Rey ve İsfahan'a çıkması
Ziyaülmülk Ebu Nasr Ahmed bin Nizamülmülk un vezirliği
Hatirülmülk Ebu Mansur Muhammed bin Hüseynülmeybüzl'nin vezirliği
Şerefüddin Enûşirevan bin Halid'in vezir naili tâyin edilmesi
Kemalülmülk Aliyüssümeyremî'nin ilk hali ve Sultan Muhammed bin Melikşah Devletinin israfını deruhde etmesi
Rebibüddevle Ebu Mansur Ibnül vezir ebi Şüca'ın vezirliği
Emirülmüminin'in sağ eli Sultan Mugisüddünya Veddin Ebül Kasım Mahmud bin Muhammed bin Melikşah'ın tahta çıkması
Halifenin sağ eli büyük Sultan ulu Şahinşah Muizüddünya Veddin Ebül Hanis Sencer bin Melikşah'ın Horasan'dan Irak hududuna gelmesi, zaferi, af edip dönmesi
Şemsülmülk bin Nizamülmülk'ün vezirliği
518 senesinde Dergezini'nin vezirliği
Şerefüddin Ebu Nasr Enûşirevan bin Halid'in vezirliği
Sultan Malmıud vefat ettikten sonra padişahlık Tuğrul'da takarrür edinceye kadar vukua gelen hâdiseler
Büyük Sultan Rükünüddünya Veddin Ebu Talip Tuğrul bin Muhammed bin Melikşah bin Alp Arslanın tahta cülûsu
Babası öldükten sonra Davud bin Mahmud'un başına gelenler
Bu sırada Sultan Mesud ille Atabey Aksunkur-ül Ahmedili tarafından vukua gelen hâdiseler
Amcam Azizin Kaleye döndükten sonraki hali
Vezir Dergezinî'nin katli ve Sultan Tuğrul'un hali neye müncer olduğu
Şerefüddin Ali bin Reca'mn vezirliği
Emirülmüminin'in şeriki büyük Sultan Gıyasüddünya Veddün Ebülfeth Mesud bin Muhammed bin Melikşah'ın 528 senesinde tahta cülûsu
Emirülmüminin Ebu Cafer, Mansur Erraşid Billah Ibnül-Müsterşid Billâh'ın halifeliği
Zengî bin Aksunkur'un son zamanı
Zengî'nin Musuldaki naibi Cagr'ın öldürülmesi
Cömert Cemalüddin Ebu Cafer Muhammed bin Ali bin Ehil Mansur'un ahvali
541 senesinde Çavlı vefat ettikten sonra Sultan Mesud bin Muhammed bin Melikşah'ın başına gelen vak'alar
Farisi Tacüddin bin Darest'in vezirliği
Mezkûr akidlerin çözülmesine ve ahidlerin bozulmasına sebep olan hâdiselerin cereyan etmesi keyfiyeti
Dergezinî Şemsüddin Ebünnecip el-Asamm'ın vezirliği
Buzabe katledildikten sonra Isfahanda vukua gelen fitne
Bazı hâdiseler
Melikşah'm oğlu Sencer'in 544 senesi Şaban ahırlarında Reye gelmesi
Bu senelerde olup biten vak'alar
Melik Melikşah bin Mahmud'un yeni vak'aları ve Sultan Mesud'un vefatı
Sultan Melikşah bin Mahmud'un tahta cülusu
547senesi nihayetinde Gıyasüddünya Vedidin Ebu Şuca Muhammed bin Mahmud bin Muhammed bin Melikşah'ın tahta cülûsu
Sultan Süleyman bin Muhammed bin Melikşah'ın macerası ve saltanat tahtına cülûsu
Süleyman kaybolduktan sonra Sultan Muhammed bin Mahmud bin Muhammed bin Melikşah'ın merkezi hükümeti olan Hemedan'a avdeti
Sultan Mesud öldükten sonra Halife Muktefı Liemrillâhın teşebbüs ettiği iş
550 senesinde Sultan Süleyman bin Muhammed bin Melikşah'ın Bağdad'a vusulü ve halifenin onu kabul edip onunla asker teçhiz etmesi
Cağri Şah bin Mahmud'un, kardeşi Sultan Muhammed yanma gelmesi
Bu senelerde cereyan eden hâdiseler
Sultan Muhammed'in Bağdad'ı muhasaraya gelmesi, Emirülmüminin
Muktefı Li- emrillâh'ın neticede zafer ve galibiyet getiren hüsni sabra dayanarak onu karşılaması
Sultan Sencer bin Melikşah bin Alp Arslan bin Davud bin Mikâil bin Selçuk'un vefatı ve hayatının iptidasından sonuna kadar olan ahvalinin her birinden birer parça
Bu husustaki sebep
Sencer kıssasına avdet
Sultan Sencer'in Horasandaki vezirleri
Sencer'in has kölelerinden bir cemaat ki Sencer onları sevdikten sonra uzaklaştırmış ve yükselttikten sonra alçaltmıştır
Sencer'in yüksek himmetliliği ve keremi, ve bunun nimetinden ümera ve esbabının istifadesi
Sencer devletinin bozulması ve dizisinin dağılması
Sencer'in Hataî'lerle muharebesinde bozulması ve bunun sebebi
Sencer'in düştükten sonra kalkması, bozulduktan sonra düzelmesi, diken battıktan sonra çıkarılması ve kırığının onarılması
548 senesinde Guz'ların günleri
Sultan Muhammed bin Mahmut, 552 senesinde Bağdad'ı muhasara edip oradan ayrıldıktan sonra Irak'ta olup biten işler
Halife Muktefı Liemrillâh'ın vefatı ve mahdumu Emirülmüminin Halife Müstencid Billâh Ebu Muzaffer Yusuf'ın hilâfet makamına gelmesi
Halifenin Sultana elçi göndermesi
Sultan Süleyman'ın akıbeti, Zamanın buna nasıl eza ve cefa ettiği, padişahlık meclisine nasd naklolunduğu
Sultan Rüknüddünya Veddin Ebülmuzaffer Arslan bin Tuğrul bin Muhammed bin Melikşah bin Alp Arslan'ın tahta oturması
571 senesinde Sultan Arslan'ın ve ondan önce Atabey İldeniz'in vefatı
Mütevelli vezirler

İndeksler