^#smrgSAHAF İran Tarihi, 1. Cilt: En Eski Çağlardan İskender'in Asya Seferine Kadar - 1987

1930 da Newyork'ta Profesör H. V. William Jackon'un fahri başkanlığı altında teşekkül eden İran ve eski eserleri Amerikan müessesesi Kurulu'nun ertesi yıl, Taht-ı Cemşit'te araştırmalarda bulunmak üzere İran'a gönderdiği Şikago Üniversitesi Profesörlerinden Brestead ile Herzfeld tarihi aydınlatan önemli kazılar yapmışlardır.

Kansas City Üniversitesi Profesörlerinden Wulsin de Astarâbad bölgesinde Tepekarakol'da kazılar yapmış, elde ettiği neticeleri Amerikan müessesesi bülteninde yayınlamıştır. Yapılan mukayeseler, burada bulunan ve çok eski zamanlara ait olan eserlerin Damgan, Taleş ve Rus Türkistanı'nda elde edilen buluntuların aynı olduğunu meydana koymuştur.

1931-1932 de Philadelphia Üniversitesi adına Dr. Schmidt tarafından Damgan'ın güney-batısında Tepehisar'da yapılan kazılarda elde edilen silâhlarla eşya ve edevat İran'ın Ahamanişlerden önceki durumunu aydınlatan şuleler vermiştir. Şikago'daki Metropolitan müzesi adına Dr. Upen tarafından Şiraz yakınlarında Kasr-ı Abu-Nasr'da yapılan kazı ile Fransa'nın Louvre müzesi müdürlerinden Contenau'nun başladığı ve Krishmann'ın ikmal ettiği Nihavend kazısı, Yakın Şark medeniyetinin doğudan batıya yayılış merkezlerini meydana koymuşlardır.

Sir Aurel Stein'in İran güneyinde Belucistan ile Basra körfezi arasında yaptığı araştırmalar da Hozistan ve Mezopotamya'nın ilk halkları ile Iran doğusu halkı ve hattâ kuzey Hind'in ilk sekenesi arasında esaslı bağlılık bulunduğunu göstermiştir.

İşte bütün bu arkeolojik araştırmalar neticesinde elde edilen buluntuların mukayesesi, yazıtların okunması sayesindedir ki, son zamanlarda İran'ın eski tarihi, yepyeni bir sima almıştır. On dokuzuncu yüzyıl ortalarından beri yapılan sürekli araştırmaların, çözülen yazıtların verdikleri bilgilerden ve nihayet en son buluntulardan faydalanılmak suretiyle hazırlanmış olan İran tarihinin bu ilk cildi, Elâmlar ve Madalarla Parsların siyasî tarihleriyle medeniyet ve kültürlerini ihtiva etmektedir.

Ahamaniş imparatorluğunu devirerek Ön Asya'ya yeni bir sima veren Makedonya'lı İskender'in ölümünden sonra Asya'daki mirasına konan Selevkoslar zamanında İran'da bir devlet kuran Partlarla onları takip eden Sasani'ler tarihi de eserimizin ikinci cildini teşkil edecektir. Hazırlanan bu cildin de yakında tab'ına başlanılacaktır. Tevfik Allahtan. -Prof. M. Şemsettin GÜNALTAY (Önsözden)