^#smrgSAHAF İskitler - 2008

Grakov'un çevirisini sunduğumuz bu eseri, sahasında yazılmış en iyilerinden biridir; ama onun da eksik yönleri vardır. Özellikle Iskitler'in (Batı Sakaları) orijini, bölgeye ne zaman, nereden geldikleri, doğulu Sakalar'la ve Hunlar'la olan ilişkileri gibi konular zayıftır; ama bizi eseri çevirmeye ve yayınlamaya sevkeden önemli bir özelliği vardır ki, o da "sanatsız, medeniyetsiz, barbar, göçebe..." diye tanıtılan Türkler'in (burada İskitler'in) sadece komşularını sanat yönünden etkilemekle kalmadıkları, Helenler'i dahi geniş ölçüde etkiledikleri, Ruslar'a ve dünyaya medeniyet ve sanat adına pek çok miras bıraktıklarını vurgulayıp, bunu detaylı olarak izah etmesidir. Esasen işin en zor tarafı da burasıdır. Çünkü kaynakları önümüze koyarak, İskit Türk tarihini tüm detaylarıyla birlikte yazmak mümkündür; ama sanat ve medeniyetini yazma konusunda dünyada en şanslı tarihçiler Rus arkeologlardır. Çünkü XIX. Yüzyılın ortalarından yaklaşık olarak XX. Yüzyılın ortalarından biraz fazlasına kadar iskitler ve Hazarlar'la ilgili tüm arkeolojik çalışmalar Rusya'da ve Rus topraklarında yapılmıştır. Tabi ki bu durumda Rus arkeolog ve tarihçiler bizim arkeolog ve tarihçilerimize göre daha şanslı, daha bol malzemeye sahiptirler. (Önsözden)