^#smrgSAHAF İstanbul Mektepleri ve İlim, Terbiye ve San'at Müesseseleri Dolayısiyle Türkiye Maarif Tarihi 1. Cilt - 1939

Birinci cilddeki bahisler bir kısım eski kültürümüzü ve onları veren müesseseleri ihtiva ettiği için tarihî kıymetinden başka şimdiki nesli alâkadar edecek ciheti görülemez. Buna rağmen bugün tamamile bir müstehase Olmuş olan medreselere 60 sayfa tahsis edişim onun ne kadar mütereddî bir müessese olduğunu tesbit hattâ isbat içindir. Eskilikleri nisbetinde müstaheselere kıymet verilerek müzelerde saklanmaz, haklarında risaleler, kitaplar yazılmaz mı? İşte ben de bu maksatla bu müessese üzerinde nisbeten fazla durdum.

Gerek medreseler, gerekse tekyeler ve hattâ camiler hakkında birinci cildde toplamış olduğum malûmatın onda biri derecesinde daha önce yazılmış derli, toplu bir yazı görmüş olsaydım bu bahisleri bu kadar uzatmazdım. Benden sonra maarif tarihi yazacakların bunlardan ya hiç bahsetmiyecekleri yahut kısaca temasla iktifa edecekleri tabiîdir.

Mekteplerimizle müesseselerimizin tarihlerini kuru ve yeknasak bir ifadesi ile büsbütün kronik bir tarzda yazıp geçmek istemedim. Bundan dolayıdir ki yeri ve sırası geldikçe tarihimize, fikrî terekkilerimize, içtimaî hayatımıza, dilimize, dinimize ve ananelerimize aid olarak istitrad kabilinden bazı mütalâalar yürüttüğüm gibi yine bu maksatla bir hayli haşiye de yazmış bulundum. Yaşamakta olduğumuz büyük inkılâp eski kültür ile yenisinin arasını gün geçtikçe açmakta olduğundan bugünki neslin tavzihini istemiyecekleri birçok noktalar yarınki nesil için tamamile karanlık kalacaktır. Bu haşiyeleri yazarken bugünküleri değil yarınkileri düşündüm. (Önsözden)