^{#smrgKİTABEVİ} Kapitalizmin Ruhsal Bedeli Nedir - 2024

Kapitalizmin işleyişini kavrama girişimlerinin çoğu, sistemin ekonomik yapısına ya da yarattığı sosyal etkilere odaklanır. Bunlar önemli hususlar olsa da söz konusu yaklaşımlar kapitalizmin, gücünü korumasını sağlayan asıl etkeni sürekli gözden kaçırır. Bu sistemin, ekonomik ya da sosyal bir biçim olarak dayanıklılığının altında hem ruhsallıkla hem de insanların onu kendi tatminleriyle bağdaştırma şekliyle kurduğu ilişki yatar. İşte tam da psikanaliz bunun için, kapitalizmin insanı neden bu kadar cezbettiğini anlayabilmek açısından gereklidir. Psikanaliz, öznelerin tatmin yaşantılarını inceleyip bunun, kendini neden mevcut biçimleriyle gösterdiğini anlamaya çalışır. Tatminsizliği tatmin duygusuna dönüştürmeyi amaçlamaz; aksine, bazı yapıların, sergilediği görüntüye rağmen neden kişide tatmin yarattığını irdeler. Bu bağlamda kapitalizmin kendisine ve söz konusu sistemin mevcut gücünü nasıl koruduğunu anlamaya yönelik farklı bir yaklaşım biçimi ortaya koyar.

"Eşitsizlik konusu elbette asla gündemden düşmemiş olsa da 20. yüzyılın kapitalizm eleştirisi büyük ölçüde sistemin baskılayıcı niteliğini hedef almıştır. Öncelikli itiraz konusunun eşitlikten baskıcılığa kayması, sisteme yönelik direncin artmasına neden olmuştur. Kapitalizm sadece emeğini karşılığını layıkıyla alamadan çalışan kişilerin sorunu olmaktan çıkarak işletmecileri de etkilemeye başlamıştır. Üretimde ortaya çıkan artı değerin karının keyfini süren kapitalistler bile bu bastırma kavramının cazibesine kapılmıştır. Her istediğini satın alabilecek durumdaki fabrika sahipleri dahi gerçek arzularını tam anlamıyla tatmin edememektedir. Kapitalizmin başarısındaki sorun, yarattığı eşitsizlikten ziyade sebep olduğu iflah olmaz boşluk hissidir."

Büyük eşitsizlikler yaratmasına ve gerici dünya rejimlerini desteklemesine rağmen, kapitalizmin pek çok tutkulu savunucusu var -ama bazılarından esirgediği ve diğerlerine verdiği şeylerden dolayı değil. Todd McGowan'a göre kapitalizm, sistemin yarattığı travmayı gizlerken arzularımızın yapısını taklit ettiği için baskındır. Her kesimden insan kapitalizmin sunduklarından faydalanıyor ama aynı zamanda daha fazlasının ve daha iyisinin geleceği söyleniyor. Kapitalizm bizi yeninin, daha iyinin ve daha fazlasının peşinden koşmaya zorlayan eksik bir tatmin yoluyla tuzağa düşürür.

Kapitalizmin arzularımızla olan parazitik ilişkisi, ona doğal dürtülerimize karşılık geldiği yanılsamasını verir ki kapitalizmin savunucuları da onu bu şekilde nitelendirir. McGowan, bu ruhsal stratejiyi anlayarak bizi kapitalist zenginleşmeye olan bağımlılığımızdan kurtarmayı ve gerçekte deneyimlediğimiz gibi hazzı yeniden keşfetmemize yardımcı olmayı umuyor. McGowan, kapitalizmi şimdiki zamanda konumlandırarak bizi daha iyi bir geleceğe olan bağlılığımızdan ve kapitalizmin insan doğasının temel bir sonucu olduğu inancından kurtarıyor. Bu bakış açısıyla, ekonomik, toplumsal ve siyasi dünyalarımız gerçek siyasi değişime açılıyor. Film, televizyon, tüketim kültürü ve gündelik hayattan örneklerle canlanan Kapitalizmin Ruhsal Bedeli Nedir?, siyaset ve toplum teorisine psikanalitik temelli ve kökten biçimde yeni bir yaklaşım getiriyor.

"McGowan'ın kesinlikle parlak bir argümanı var. Neredeyse her sayfada şaşırtıcı bir kavrayışla karşılaşıyor insan ve kitabın her bölümü, bizleri düşünceye heyecan verici bir şekilde yeni bir yön vermeye zorluyor. Kapitalizmin Ruhsal Bedeli Nedir?, paradigma değiştiren özgünlüğüyle, McGowan'ı kendi kuşağının en önde gelen eleştirel düşünürleri arasına yerleştiriyor. Daha da ileri gidip şu da söylenebilir: Bu çalışma, McGowan'ın kendisinden önceki kuşağın en iyi çalışmalarıyla bile kapışır." - Mari Ruti, Brown Üniversitesi

"Kapitalizmin Ruhsal Bedeli Nedir?, bir taraftan küresel kapitalizmin yıkıcı ruhsal sonuçlarını ele alırken, diğer taraftan bireylerin anlamlı bir yaşam sürmelerini sağlayan temel ruhsal istikrar sağlayıcı yapıların altını nasıl oyduğu hakkındaki baskın solcu sızlanmayı tersine çeviriyor. Todd McGowan'ın çabasının odak noktası, daha ziyade, kapitalist ideolojinin başarısının muammasıdır: Böylesine istikrarsızlaştırıcı bir yaşam pratiğinin milyarlarca insanın libidinal yaşamlarını tamamen ele geçirmesi nasıl mümkün oldu, sürekli krizler ve istisna halleri nasıl oldu da onun hakimiyetini güçlendirdi? Kısacası, nasıl oluyor da kapitalizm tekrar ve tekrar kendisini yarattığı krizin ilacı olarak dayatıyor? McGowan bu zor sorulara yanıt verirken bir klasik yaratmış." - Slavoj Zizek

"McGowan, Kapitalizmin Ruhsal Bedeli Nedir? ile kapitalizm ve psikanaliz arasındaki gerçek bağlantıların hayranlık uyandıracak derecede erişilebilir ve entelektüel açıdan sofistike bir analizini sunuyor. Bu, muazzam bir entelektüel canlılık sergileyen harika bir kitap; görmezden gelinmesi imkânsız." - Fabio Vighi

"Kapitalizmin eleştirisini temellendirmek amacıyla kaç tane Marx ve Freud sentezi yapıldı ve sonunda başarısız oldu? Bu zekice yazılmış kitap, her ikisinin de bireysel başarısızlıklarının çetelesini tuttuktan sonra, altta yatan sorunla yüzleşmeye devam ediyor: Freud'un hatalı bir okuması. McGowan, Lacan'ın Freud'u radikal bir şekilde yeniden keşfetmesine dayanarak, öznenin kapitalizmin "özgürlüklerine" kapılması ve bunlara karşı direniş olasılıkları hakkında yepyeni fikirler sunuyor."

YAZAR Todd McGowan Vermont Üniversitesi'nde karşılaştırmalı edebiyat, film ve televizyon incelemeleri, psikanalitik eleştiri, siyaset teorisi, felsefe ve eleştirel teori gibi alanlarda çalışıyor. Kaleme aldığı birçok kitap arasında Türkçeye şu kitapları çevrilmiştir: Irkçı Fantazi, çev. Erkal Ünal (2023); Evrensellik ve Kimlik Siyaseti, çev. Erkal Ünal (2023); Gerçek Bakış, çev. Zeynep Özen Barkot (2012); Lacan ve Çağdaş Sinema (Sheila Kunkle ile birlikte), çev. Yasemin Ertuğrul ve Caner Turan (2016); Sahip Olmadığımız Şeyin Keyfini Sürmek: Psikanalizin Politik Projesi, çev. Kemal Güleç (2018). Yazarın Only a Joke Can Save Us: A Theory of Comedy, The Feminine "No!": Psychoanalysis and The New Canon kitapları da Axis Yayınları'nın yayın programındadır. McGowan, Ryan Engley ile birlikte "Why Theory" (Neden Teori) adlı podcast programını da sürdürmektedir.