^{#smrgKİTABEVİ} Kelkit Yöresinin Dil ve Kültür Özellikleri Üzerine Bir İnceleme - 2023

Önceden beri içinde doğup büyüdüğüm çevremle ilgili böyle bir çalışma yapma düşüncesi mevcuttu. Çünkü bu yörenin kendine has sosyal ve kültürel yaşama biçimi her zaman üzerinde durulmayı fazlasıyla hak ediyordu. Bu özlü sözlerden ve kültürel unsurlardan bir kısmı hâlen kullanılan bir kısmı ise yalnızca yörenin yaşlıları tarafından bilinen kelimeler ve diğer söz varlığı unsurları ile bunların zengin bir yöresel ağızla kullanılmaları, çeşitlilikler, bunların Türkçenin sözvarlığına katkı sağlayabilecekleri düşüncesi gibi bazı tespitler sonucu bu dil ve kültür unsurlarının vakit geçirilmeden kayıt altına alınma fikri öne çıktı. Dolaysıyla böyle bir öncül çalışmanın yapılması bundan böyle bu yerleşim yerleriyle ilgili yapılabilecek bilimsel incelemeler için de bir gereklilik kabul edilebilir. Böyle bir çalışmanın ortaya konulmasının en önemli amacı bu yöreye ait dil özelliklerini ve buna dayalı olarak söz varlığını tespit etmek ve elde edilen malzemeyi dil çalışmalarının sistematiğine göre incelemektir.

Temel söz varlığına ve kültürel yapıya katkı sağlayabilecek unsurlar yedi bölüm hâlinde verildi: Atasözleri, Deyimler, Kelimeler, Yer İsimleri, Mâniler, Bilmeceler ve Yöresel oyunlar, Halk İlaçları ve Tarımsal Faaliyetler. Ayrıca bu çalışmanın amaçlarından biri de; Kelkit ilçesine bağlı Öğütlü köyü ile bu köye komşu olan Çimenli, Yeniköy ve Balıklı köylerinde kullanılan ancak bugüne kadar kayıt altına alınmamış olan atasözü, deyim, kelime gibi, yer isimleri vd. söz varlıklarını tespit etmek bunları gelecek nesillere aktarmaktır.

Çoğunluğu yaşlılar tarafından kullanılmakta olan bu söz varlıkları onlarla beraber kaybolmaktadır. Bu yörede yetişen gençlerin birçoğu bu söz varlıklarından habersizdir. Böyle bir çalışma için öncelikle bir çalışma taslağı hazırlanmıştır. Bunun için asıl ve yardımcı ögeler belirlenerek kendilerine soru sorulacak kaynak kişiler tespit edilmiştir. Ayrıca köy odalarında konuşulan ve köy ortamında yaşanılan çeşitli konularla ilgili yöresel hayata dayalı birtakım tespitler ve derlemeler yapıldı. Bu çalışmaların başlangıç tarihi yaklaşık 5 yıl öncesine kadar gitmektedir.

Bu zaman süreci içerisinde bir kısmı kitapta verilen açıklama ve cümleler sayesinde genel bir metin ortaya kondu. Kitapta geçen özlü sözlerin açıklanmasında verilen atasözü, deyim, kelime ve mâniler vd. yanına yöresel ağızla söylenişleri de yazıldı, böylece yöresel ağızdaki ses özelikleri de gösterilmiş oldu. Yörede bulunan, Öğütlü, Çimenli, Yeniköy ve Balıklı köylerine ait yer ve semt isimleri ve bu yerleşim yerlerinde sıkça kullanılmakta olan mâniler, bilmeceler ile halk ilaçları ve tedavi şekillerinden birkaçının yanında hâlen yürütülmekte olan tarımsal faaliyetler üzerinde kısaca duruldu.