^#smrgSAHAF Kiliseden Müzeye Ayasofya Cami - 2006

Birçok araştırmacının Osmanlı dönemi için bilgi ve belge yoksunluğuna dair sözleri, bu geniş Osmanlı aralığının göz ardı edildiğinin bir göstergesi, bir acziyetin ifadesidir. Halbuki Osmanlı arşiv kaynaklarının sunduğu mebzul doküman karşısında şaşırmamak mümkün değildir. Ayasofya'nın aslî fonksiyonu dışına itilmesine büyük tepki gösteren sağ milliyetçi tandanstaki çoğu literatür ise, saf ve sığ bir hamasetten öteye gitmemiştir. Tetkiklerimiz gösterdi ki, Osmanlı dönemi, Ayasofya için beş yüz yıla yakın bir parantez içi değil, başlı başına incelenmesi ve araştırılması gereken uzun ve verimli bir dönemi oluşturmaktadır. İşte elinizdeki bu çalışma, Osmanlı Ayasofyası'm, Ayasofya araştırmaları içerisinde parantez aralığından kurtarabilme yolunda atılan mütevazi bir adımdır. Eserin müellifleri, bu konudaki eksikliği bir nebzecik giderebilme arzusunu taşımaktadırlar.

Özellikle altını çizmemiz gereken noktalar şöyledir;

1. Eserde, 65.3 m. uzunluğunda olup, en az 4-5 metrelik kısmı 1950'li yıllarda bir yurtdışı sergide teşhir edilmek üzere götürülüp bir daha gelmeyen ve halen Tapu-Kadastro Genel Müdürlüğü Kuyud-ı Kadime Arşivi'nde bulunan Fatih Sultan Mehmed'in Arapça Ayasofya Vakfiyesine yer verilmiştir.

2. Abdülmecid zamanında Fossati'ye hazırlatılan ve Sultan Abdülmecid'e sunulduğu düşünülen ve halen Osmanlı Arşivi Kütüphanesinde muhafaza edilen Ayasofya albümünden bazı resimler bu çalışmada kullanılmıştır.

3. Ayasofya ile ilgili Osmanlı arşiv ve kütüphanelerinde Osmanlı devrini aydınlatacak binlerce vesika, vakfiye, Ayasofya risaleleri, vakıf tahrir ve muhasebe defterleri incelenmiştir.

4. Cumhuriyet dönemindeki gelişmeleri aydınlatan komisyon raporlarına, caminin asli fonksiyonundan çıkarılarak müze oluşunu etkileyen hususlara ve Hristiyan dünyasının Ayasofya üzerindeki emellerini yansıtan bilgilere ve bir çok konuya yer verilmiştir.

Bu eser, geçen yıl (2005) neşrettiğimiz "Üç Devirde Bir Mabed Ayasofya" adlı eserimizin kamuoyundan gelen yoğun talep doğrultusunda hülasa edilmiş halinden oluşmaktadır.

Gayret bizden tevfik Allah'tandır. -Prof. Dr. Ahmed Akgündüz, Doç.Dr. Said Öztürk, Yaşar Baş