^{#smrgKİTABEVİ} Küresel İklim Değişikliği ve Kitlesel Yok Oluşlar - 2024

Günümüzde iklimde mevsimsel değişikliklerin sıkça yaşandığı bir evreye girdik. Mevsimlerde kaymalar görülmekte. Yazın kışı, kışın yaz sıcaklıkları olabiliyor. Aniden boşalan yağmurlar, seller ve fırtınalar. Devamında kurak geçen günler. Biyolojik çeşitlilikte buna paralel olarak değişmekte. Sıcak iklim organizmaları güneyden kuzey enlem kuşağına kaymakta. İklimdeki değişimler insanların yaşamları ve sağlıklarını da etkiliyor. Jeoloji tarihi boyunca sıcaklık artışı, oksijen yokluğu, gama ışın patlamaları, süpernova patlamaları, besin tükenmesi, oksijen zehirlenmesi ile Dünya'da kitlesel toplu yok oluşlar meydana gelmiştir. Son 500 milyon yılda beş büyük kitlesel yok oluş olayı Dünya'daki yaşamın çehresini değiştirdi. Ordovisiyen sonunda 443.7 milyon yıl önce kitlesel yok oluşu meydana geldi ve tüm türlerin yaklaşık %85'ini yok etti. Devoniyen sonunda kitlesel yok oluş olayı 359.2 milyon yıl önce meydana geldi ve çoğu deniz dibinde yaşayan deniz omurgasızları olan dünya türlerinin yaklaşık dörtte üçünü öldürdü. Permiyen sonunda 251 milyon yıl önce gerçekleşen kitlesel yok oluş, bu beş olay arasında en büyük ve en yıkıcı olanıydı. Bu kitlesel yok oluş olayında birçok dinozor türü de dahil olmak üzere Dünya türlerinin yaklaşık %80'ini yok etti. Triyas sonunda 199,6 milyon yıl önce ve son olarak Kretase sonunda 65.5 milyon yıl önce, kuş olmayan dinozorlarda dahil olmak üzere tüm türlerin %78'i öldü. Holosen sonu altıncı kitlesel yok oluş 10.000 yıldır yaşanıyor. Ancak artan insan nüfusu ve ısınan gezegen, bu kitlesel yok oluşu daha da vahim hale getirdi. Doğal olarak yok oluş yüzlerce ve binlerce yıl boyunca meydana gelir ve bu da doğanın yavaş yavaş kaybedilenlerin yerini almasına olanak tanır. Ancak insanlar bu süreci “tehlikeli bir düzeye kadar” hızlandırdılar. Diğer yok oluşlardan farklı olarak nedeni magma hareketleri, göktaşı düşmesi değil, bizzat insanın kendisi olmasıdır. Eğer yeterli önlemler kısa sürede alınmaz ise 3 milyar yıldan bu yana canlıların yuvası olan bu küre mezarı olabilir. Sel, kuraklık ve kontrol edilemeyen yangınlar gibi aşırı hava koşulları da dahil olmak üzere dünyada ciddi değişiklikler yaşanıyor. Araştırmalar bu değişikliklerin nedeninin insanlar olduğunu gösteriyor. İnsanlar, Sanayi Devrimi'nden bu yana, iyileşmeyi desteklemeden, kaynaklarını kullanarak doğaya baskı yapıyor. Örneğin, arazi kullanımı değişikliği doğal peyzaj alanlarını yok etmeye devam ediyor. İnsanlar halihazırda kara yüzeylerinin %70'inden fazlasını dönüştürdü ve tatlı su kaynaklarının yaklaşık dörtte üçünü kullanıyor.