^{#smrgKİTABEVİ} Leblebici Horhor Ağa Operetinin 140 Yıllık Serüveni - 2016

(…) bizde musiki inkılabı yönünden fransızcadan tercüme edilenlerden çok daha ziyade ehemmiyeti haiz üç eser vardı. Bunlar Çuhacıyan'ın “Arifin Hilesi”, “Köse Kahya” ve “Leblebici Horhor” adlı eserleri idi. Bunlara aid defterler tamamile elde edilebilmiş miydi, burası şüpheli... Zaten o zamandan sonra da büsbütün unutulmuş olan ilk ikisinden başka, üçüncüsü, meşhur “Leblebici Horhor” türlü türlü maceralardan geçerek, her adımda yapraklarından birkaçını rüzgarlara vererek bugün öyle dağınık ve bozuk bir halde şu zamana kadar gelebilmiştir ki bugünün şeklile ilk şekli arasında pek büyük bir değişiklik olmuştur. (...) - (Halid Ziya Uşaklıgil, “Musiki İşi - 8”, Cumhuriyet, 31 Ocak 1935, s. 3.)

Tiyatro tarihçisi Dr. Efdal Sevinçli, bu kitabında, Leblebici Horhor Ağa operetinin 140 yıllık serüvenini, Osmanlıca ve Ermenice kaynaklardan derlediği ve şimdiye kadar hiçbir yerde yayımlanmamış belgelerden gün yüzüne çıkartıyor.

Leblebici Horhor Ağa , ilk Türkçe operetlerdendir. 1875'te bestelenen, ilk defa İstanbul'da 11 Ocak 1876'da sahnelenen eserin librettosu Takvor Nalyan'a, müziği Dikran Çuhacıyan'a aittir.

İstanbul'da yaşanmış gerçek bir aşk hikayesini konu alır. Üç perdelik bir eserdir.

İstanbul dahilinde yazılı Türkçe tiyatro oyunu oynama tekeli on yıl süre ile Güllü Agop Efendi'ye verildiği için Çuhaçıyan, 1874'te “Operahane-i Osman” adlı bir operet topluluğu kurarak İstanbul'da temsiller vermek yoluna gitmişti.[1] Yarattığı Türkçe operetler arasında sevilen eseri Leblebici Operet olmuştur. Eser ilk defa Beyoğlu Fransız Tiyatrosu'nda sahnelendi ve çok beğenildi.[2] Ermenice, Yunanca, Almanca, Fransızca ve Rusça'ya çevrilip bu dillerde de oynandı.

Eser, Muhsin Ertuğrul yönetiminde iki defa “Leblebici Horhor” (1923) ve ”Leblebici Horhor Ağa” (1934) adlarıyla filmi çekildi; 1965'te Ankara Devlet Operası sanatçıları tarafından sahnelendi; 1975'te televizyon filmi olarak çekildi.