Bu kitap esas olarak İlkçağ'dan 19. Yüzyıla kadar materyalizmin, materyalist diye bilinen veya adlandırılan filozofların materyalist tezleri, görüşleri, öğretilerinin tarihi bir sergilemesi ve açıklamasıdır. Ama materyalizme, materyalist tez ve görüşlere çeşitli rakip veya hasım cephelerdeb yapılan eleştiriler, hücumlar vesilesiyle aynı zamanda doğal olarak genel, evrensel bir felsefe tarihidir de. Lange'nin ilk cildin çeşitli bölümlerinde Sofistler, Sokrates, Platon ve Aristoteles'in düşüncelerinin eleştiri ve değerlendirilmesine tahsis ettiği sayfalar bu ikinci cephesinin en güzel ürünleri arasında bulunmaktadır.
Kitabın diğer bir özelliği onun dar anlamda bir materyalizm tarihi, bir felsefe tarihi olması yanında aynı zamanda daha geniş ve önemli bir anlamda bir düşünceler, fikirler tarihi daha da özel olarak bir bilim ve din arasındaki ilişkiler, gerilimler, çatışmalar tarihi olmasıdır. Eserin Kant'a kadar materyalizmin tarihine ayrılmış olan ilk cildinde Batı'da Ortaçağ'ın sonlarından 19. Yüzyıla gelinceye kadarki yaklaşık beş yüzyyıllık süre içinde tüm insanlık tarihi için en büyül bir öneme sahip olan bu kavganın ayrıntılı ve heyecan verici bir hikayesi karşımıza çıkmaktadır.
