^#smrgSAHAF Milli Şef Döneminde Cumhuriyet Gazetesi 1938 - 1950 -

Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün otoriter kişiliğinde simgeleşen 1938-1950 döneminde Cumhuriyet gazetesi, içinde bulunduğu sürecin özelliklerine göre farklılaşabilen bir yayın siyaseti izlemiştir. II. Dünya Savaşının başladığı yıllarda özellikle Yunus Nadi ve oğlu Nadir Nadi'nin yazılarıyla hükümetin dış politikasına aykırı bir tarzda Nazileri destekler nitelikte yayın yapan Cumhuriyet, bu siyasetini 1944 yılı ortalarına kadar sürdürmüştür. Cumhuriyet izlediği bu yayın siyasetinden dolayı savaşın ilk yıllarında kapatma cezaları alırken, 1941 Haziranında hükümetin Almanya ile yaptığı Saldırmazlık Antlaşması ile bu devletle yakınlaşması, gazetenin bu tarihten itibaren yayın siyasetinde serbest davranmasına neden olmuştur. Almanya'nın, 1944 yılı ortalarında yenileceğinin anlaşılmasıyla, bu devletle ilişkilerini kesen hükümet, dış politikada değişen tavrını basına da yansıtmıştır. Bir taraftan, o güne kadar serbest bıraktığı Turancı yayın organlarını kapatırken, diğer yandan Turancılığı savunanları Almanya ile işbirliği yaptıkları gerekçesiyle tutuklayarak mahkemelere sevk etmiştir. Cumhuriyet, bu yeni döneme uyum sağlamakta zorluk çekmemiş, dış politika konularındaki yazılar daha çok Abidin Daver ve Yavuz Abadan tarafından yazılmaya başlanmıştır. Türkiye savaşa katılmadığı halde, San Fransisco Konferansıyla savaş sonrası dünyasında kendine yeni bir yer edinmeye çalışmıştır. Cumhuriyet, bu sürece uygun olarak hükümetin Amerikan yanlısı dış siyasetine destek verirken, Sovyet karşıtı siyasetin de ateşli bir savunucusu olmuştur. II. Dünya Savaşının 1945'te Müttefiklerin zaferiyle bitmesi, Türkiye'de iç politikada da yeni bir süreci başlatmış, bu amaçla Basın Kanunu, Seçim Kanunu ve Cemiyetler Kanunu gibi siyasal yaşamı doğrudan etkileyen yasalarda değişiklikler yapılmıştır. İnönü'den CHP'nin "Değişmez Genel Başkan" ve "Milli Şef" sıfatlarının geri alındığı savaş sonrası dönemde, Demokrat Parti kurulmuş ve 1946'da ilk çok partili milletvekili seçimleri yapılmıştır. Demokrasi tartışmalarının daha çok yapıldığı seçim sonrası dönemde Nadir Nadi ve Cumhuriyet DP'nin yanında yer almış, iktidardaki CHP'ye ekonomi, eğitim ve sağlık konularında eleştirilerde bulunmuştur. 14 Mayıs 1950'de yapılan seçimlerde ise, CHP 27 yıllık iktidarını DP'ye devrederken, Cumhuriyet'in sahibi ve başyazarı Nadir Nadi DP'den milletvekili olarak Meclise girmiştir.

Tezimizin konusunu, Türkiye'de İsmet İnönü'nün Cumhurbaşkanlığı döneminde (1938-1950) siyasi, ekonomik, sosyal alanlardaki gelişmeler karşısında Cumhuriyet gazetesinin sergilediği tutum oluşturmaktadır. Tezin hazırlanması sırasında, bu alanlardaki gelişmeleri inceleyen çok sayıdaki eser ele alınmış ve bu çalışmaya kaynaklık etmesi sağlanmıştır. Bu eserlerin arasında dönemin analizini yapan bilimsel çalışmalar bulunduğu gibi, o dönemde olaylara tanıklık etmiş olan Metin Toker, Nadir Nadi, Zekeriya Sertel, Sabiha Sertel, Falih Rıfkı Atay ve Ahmet Emin gibi gazetecilerin anıları da yer almakta..