Kendi kendini yönetmenin bir biçimi olarak özerklik, demokrasinin temel değerleri ile, ayrılmaz bir şekilde bağlıdır. Demokrasinin gelişmişliği sıklıkla bir devletin azınlıklar konusundaki tavrı ile de ölçülür. Thomas Benedikter, ABD'den Rusya'ya, AB'den Çin'e, Latin Amerika'dan Hindistan'a, dünyanın hemen hemen her yanındaki özerklik anlayışlarını incelediği kitabında, özerkliğin sorunlu yanlarına da halkların barış içinde bir arada yaşaması için taşıdığı potansiyellere de dikkat çekiyor.
Benedikter'e göre, aynı bölgeyi paylaşan birbirinden farklı halk topluluklarının yaşadığı özerk sistemlerde, farklı biçimlerdeki yeni ayrımcılıkları engellemek amacıyla, genişletilen yetki alanları, mümkün olan tüm toplumsal aktörlerin temsil edildiği demokratik mekanizmalar aracılığıyla dengede kalır. Özerklik muhafaza edildiği sürece, merkezi devlet ileride sözkonusu olabilecek ayrılma talepleri ile yüz yüze kalmayacağı konusunda kendini daha güvende hissedecektir.
Farklı kıtalardaki, son 60 yılın birçok kanlı, ayrılıkçı savaşından, en azından şiddetli bir çatışmayı siyasî olana dönüştüren, iki taraflı ya da uluslararası anlaşmalara bağlanmış hakiki özerklik sayesinde kaçınılabilirdi. Birçok durumda askerî çatışmalar ya da gerilla savaşları, kurtuluş hareketleri bu tür düzenlemeleri kabul etmeye hazır olsa da, siyasal özerklik öngörülmediği için patlak verdi. Özerklik hakkını da içine alan bir hukuk sistemi ve özerkliği kesin olarak belirlenmiş şartlarla devam ettirme yükümlülüğü, dünyanın çeşitli bölgelerinde yaşanan çok sayıdaki azınlık sorunlarının barışçıl çözümünün anahtarıdır.
Türkiye'de özerklik tartışmaları, kısmi bir şekilde yapılsa da, bu konuda yön gösterici metinlerin eksik oluşu, tartışmaların verimliliğini de olumsuz bir şekilde etkilemektedir. Modern Özerklik Sistemleri, özerklik konusunda Türkiye'deki kaynak açığını kapatma konusunda bir adım olma iddiasında.
