#smrgKİTABEVİ Moğol İmparatorluğu -
“Bundan sonra soyumdan gelenler arasından çok sayıda imparator çıkacak. Eğer onlara hizmet eden büyükler ve savaşçılar yasaya harfiyen uymazlarsa imparatorluk sarsılacak ve sona erecek. Keşke bir [Cengiz] Han'ları olsa diyecekler ama olmayacak.” - Cengiz Han (Reşîdüddîn, Câmiü't-Tevârih)
Moğolistan tanımlanması zor bir bölge. Bozkırdaki göçebelerin etkileşimde bulundukları ve bilinen tarihin büyük bir kısmı boyunca egemen oldukları Moğolistan platosu Hunlar, Siyenpiler, Cücenler, Göktürkler, Uygurlar ve başkaları olmak üzere, sayısız imparatorluğa ev sahipliği yaptı. Bu halkların çoğu sınırlarını Moğolistan platosunun ötesine taşıdı ve etkileyici imparatorluklar kurdular ancak hiçbiri Avrasya haritasını ve dünyanın çehresini kalıcı şekilde değiştirecek Moğol İmparatorluğu kadar etkili bir miras bırakmadı.
Moğollara dair çok sayıda kitap ve makale kaleme alıp alana yeni bir soluk getiren Timothy May'in elinizdeki çalışması bütüncül bir Moğol İmparatorluğu Tarihi'dir. İmparatorluk öncesi Moğolistan'ın vaziyetiyle başlayan çalışma; Cengiz Han'ın yükselişiyle birlikte Moğolistan'ın birleşmesini, Moğolların Moğolistan'dan çıkışını, imparatorluğun kurumlarını, Ödegey'in ve Güyük'ün saltanatını, Möngke ve Tuluyoğulları devrimini, Yuan İmparatorluğu'nu, İlhanlıları, Çağatay uluslarını, Altın Orda devletini, Moğolların Müslüman dünyada oluşturduğu kaygıyı ve onlarla olan ilişkilerini enine boyuna inceliyor. Kitabın son bölümünde Cengiz Hanedanı'nın tarih sahnesinden çekilişi ve Karaçuların yükselişi anlatılıyor. Şamanları, okçuları, düğün alayları, yemek kültürleri, yasaları, idari krizleri, saray entrikaları, mimari yapıları ve askerî stratejileri ile birlikte kitap Moğolları anlama noktasında eşi bulunmaz bir kaynak özelliği taşıyor.
Timothy May'in kaleminden Moğol İmparatorluğu, Doğu Asya'nın uzak kıyılarında göçebe bir toplum olarak doğmuşken çok kısa denilecek zamanda coğrafyaları birbirine katan, tarihin en geniş kıta imparatorluğu olma özelliğini taşıyan Moğollara ilişkin yeni bilgilerin ışığında en güncel bakış açısını sunuyor.
“Bundan sonra soyumdan gelenler arasından çok sayıda imparator çıkacak. Eğer onlara hizmet eden büyükler ve savaşçılar yasaya harfiyen uymazlarsa imparatorluk sarsılacak ve sona erecek. Keşke bir [Cengiz] Han'ları olsa diyecekler ama olmayacak.” - Cengiz Han (Reşîdüddîn, Câmiü't-Tevârih)
Moğolistan tanımlanması zor bir bölge. Bozkırdaki göçebelerin etkileşimde bulundukları ve bilinen tarihin büyük bir kısmı boyunca egemen oldukları Moğolistan platosu Hunlar, Siyenpiler, Cücenler, Göktürkler, Uygurlar ve başkaları olmak üzere, sayısız imparatorluğa ev sahipliği yaptı. Bu halkların çoğu sınırlarını Moğolistan platosunun ötesine taşıdı ve etkileyici imparatorluklar kurdular ancak hiçbiri Avrasya haritasını ve dünyanın çehresini kalıcı şekilde değiştirecek Moğol İmparatorluğu kadar etkili bir miras bırakmadı.
Moğollara dair çok sayıda kitap ve makale kaleme alıp alana yeni bir soluk getiren Timothy May'in elinizdeki çalışması bütüncül bir Moğol İmparatorluğu Tarihi'dir. İmparatorluk öncesi Moğolistan'ın vaziyetiyle başlayan çalışma; Cengiz Han'ın yükselişiyle birlikte Moğolistan'ın birleşmesini, Moğolların Moğolistan'dan çıkışını, imparatorluğun kurumlarını, Ödegey'in ve Güyük'ün saltanatını, Möngke ve Tuluyoğulları devrimini, Yuan İmparatorluğu'nu, İlhanlıları, Çağatay uluslarını, Altın Orda devletini, Moğolların Müslüman dünyada oluşturduğu kaygıyı ve onlarla olan ilişkilerini enine boyuna inceliyor. Kitabın son bölümünde Cengiz Hanedanı'nın tarih sahnesinden çekilişi ve Karaçuların yükselişi anlatılıyor. Şamanları, okçuları, düğün alayları, yemek kültürleri, yasaları, idari krizleri, saray entrikaları, mimari yapıları ve askerî stratejileri ile birlikte kitap Moğolları anlama noktasında eşi bulunmaz bir kaynak özelliği taşıyor.
Timothy May'in kaleminden Moğol İmparatorluğu, Doğu Asya'nın uzak kıyılarında göçebe bir toplum olarak doğmuşken çok kısa denilecek zamanda coğrafyaları birbirine katan, tarihin en geniş kıta imparatorluğu olma özelliğini taşıyan Moğollara ilişkin yeni bilgilerin ışığında en güncel bakış açısını sunuyor.
