^{#smrgKİTABEVİ} Osmanlı Başkenti İstanbul CİLTLİ - 2002

İstanbul üzerine bir sentez çalışma özelliği taşıyan bu eser şu bölümlerden oluşuyor: "Konstantinopolis", "Fatih'in İstanbul'u", "Türk Şehri Karakterinin Saydamlaştığı II. Bayezid Dönemi", "Muhteşem Süleyman ve Koca Sinan'ın İstanbul'u", "Yorgunluğun Su Yüzüne Çıktığı Yüzyıl", "Batı ve Osmanlı İçin 18. Yüzyıl", "Patrona Olayından Reformlar Dönemine Uzanan Yıllar", "İstanbul'un Büyüme Çizgisi", "Yönetim Sorunu ve Şehircilikle İlgili Hukuksal Düzenlemeler", "Şehir Yönetiminde Valilik ve Belediye", "İstanbul Yangınları", "III. Selim ve II. Mahmud Reformları Dönemi İstanbul'u", "19. Yüzyıl Askeri Yapıları", "İstanbul'da Yeni Sanayi Alalnlarının Oluşumu", "Tanzimat Dönemi ve Sonrasında Yapı Etkinliği", "Osmanlı Başkenti İstanbul Aynasından Son Yansımalar".

Bu kitap, İstanbul sevgisinden doğdu. İstanbul'la ilgili özel bir çalışma yaparak ona karşı vefa borcumu ödemek istedim. Araştırma alanımda Osmanlı dönemi ağırlık taşıdığından, kitap da Osmanlı dönemi İstanbul'unu işleyen bir eser olarak dünyaya geldi.

Güzel Sanatlar Akademisi Mimar Sinan Üniversitesi'nde kırk yıla yakın bir süre Türk sanat tarihi okutmuş olmam, on sekiz yıldan beri de Şehircilik ve Bölge Planlama Bölümü yüksek lisans programında Türk şehircilik tarihi dersi vermem, bu kitabın konularını ele alış ve işleyiş biçimini önemli ölçüde etkiledi. Çalışmalarımı kitap haline dönüştürürken Osmanlı dönemi İstanbul'unun şehir olarak bir fotoğrafını çıkarmayı arzuladım.

Osmanlı dönemi üzerinde uzun yıllardan beri bir şeyler yapmaya çalışmış bir kişi sıfatıyla, İstanbul şehri konusunu işlemek amacıyla yola çıkarken, hangi sorulara yanıtlar bulup hangilerine bulamayacağımı, hangi noktalara aydınlık getirip hangilerine getiremeyeceğimi az çok kestirmekteydim. Araştırmalarım ilerledikçe, tahminimden fazlasını bulduğum da oldu, aydınlatabileceğimi umduğum noktalarda hüsrana uğradığım da...

Aslında, eski İstanbul'un bütün halinde görüntüsünü verebilecek bir çalışma ortaya koymak hayli zordu. Şehirde tayin edici odak noktaları oluşturan külliye ve sair dinsel ve kültürel yapıların varlığına rağmen eski İstanbul'un fiziksel dokusunu açıklıkla saptamak kolay değildi. 15.-18. yüzyıllar için güçlükler ciddi boyutlardaydı. Ancak 19. yüzyılda harita ve plandan yararlanılmaya başlanması, özellikle yol ağının saptanmasına önemli kolaylıklar getiriyordu. Şehrin dokusundaki değişim konusunda üzerinde durulması gereken noktalardan biri de, yangınlardı. Büyük çaplı yangınlar nedeniyle İstanbul adeta ölüp ölüp dirilmişti.

Büyük yangınlarla şehir haritasının bir bölümü bir çırpıda siliniyor, 5-10 yıl içinde o çevrenin haritası daha karmaşık vaziyette yeniden ortaya çıkıyordu. Osmanlı'nın İstanbul'unu tanımak, neredeyse İstanbul yangınlarına ilişkin bilgi edinme yolundan geçiyordu.

Toplumumuza, özellikle eğitim, kültür ve sanat konularında yararlı hizmetlerde bulunmayı amaç sayan EKAV, Prof. Mustafa Cezar'ın "Osmanlı Başkenti İstanbul" eserini tamamladığını öğrenince kitabın yayımlanmasına ilgi gösterdi.

Yazar bu çalışmasında İstanbul'un Osmanlı dönemi mimari eserlerini, bir sanat tarihçisi yaklaşımıyla ele alıp değerlendirmenin yanı sıra, uzun bir ömre sahip bu büyük kentin Osmanlı dönemini, şehircilik açısından da inceleyerek değerlendirmelerde bulunmaktaydı.

Cezar'ın talebi doğrultusunda kentin bugünkü konumunu yansıtan hava fotoğraflarıyla desteklenen eser, dünün ve bugünün İstanbul'unun karşılaştırılmasında kaynak kitap niteliğinde.

Tasarım Ersu Pekin, fotoğraflar Erdal Aksoy.